Vietnam Airlines đã ném tiền qua cửa sổ tại Jetstar như thế nào?

Cho thuê nợ máy bay!

Không cạnh tranh nổi với đối thủ cùng phân khúc, JPA đã phải sử dụng “hạ sách” cho thuê máy bay để giảm lỗ khủng. Cụ thể, theo Báo cáo số 8/TCTHK-CBCJPA ngày 13/2/2020 nêu rõ, thực hiện định hướng giảm quy mô đội bay, giảm lỗ đặc biệt trong bối cảnh thị trường nội địa cạnh tranh gay gắt và Vietjet tăng tải lấy thị phần để IPO, JPA đã tiến hành các thủ tục cần thiết để thực hiện lựa chọn đối tác cho thuê 2 máy bay MSN2331 và MSN2340. Đối tác được JPA lựa chọn là hãng hàng không Pan Pacific Airlines (PPA), một thương hiệu hàng khá phập phù, yếu năng lực.

Năm 2017, JPA đã ký với PPA hai hợp đồng cho thuê máy bay MSN2331 và MSN2340. Cụ thể, MSN2340 được cho thuê thời hạn 6 năm, giao máy bay vào 27/5/2017. Thời hạn cho thuê MSN2331 cũng là 6 năm và giao máy bay vào 17/10/2017.

Jetstar Pacific Airlines đang đứng trước nguy cơ thiệt hại trong thương vụ cho thuê 2 máy bay.

Cả hai hợp đồng đều quy định PPA phải đặt cọc 4 tháng tiền thuê /tàu bay tương đương 740 nghìn USD bằng tiền mặt thay vì việc cho phép đặt cọc bằng thư tín dụng như các hợp đồng cho thuê tàu bay khác. Đồng thời, PPA phải trả trước cho JPA 1 tháng tiền thuê máy bay kể từ khi bắt đầu hợp đồng.

Ngoài tiền đặt cọc và trả trước, PPA còn cung cấp thư bảo lãnh từ cá nhân ông Sang Kuk Kim (Chủ sở hữu PPA) và Công ty Pan Pacific Korea Co, Ltd.

Báo cáo số 8/TCTHK-CBCJPA thể hiện, tại buổi làm việc của JPA với đại diện PPA giữa tháng 2/2020 thì hiện khoản nợ của PPA đã tương đương mức đặt cọc và các khoản tiền khác JPA đang giữ của PPA, đồng thời, JPA thông báo kế hoạch thu lại tàu bay.

Phía PPA mặc dù thực hiện không đúng hợp đồng nhưng lại có yêu sách với JPA. Cụ thể, PPA yêu cầu được tiếp tục giữ hai tàu bay để khai thác hoặc PPA trả ngay 1 tàu, tiếp tục thuê 1 tàu để khai thác. Từ tháng 4/2020 nếu PPA không có phương án trả nợ để từng bước thanh toán hết số nợ cho JPA thì sẽ trả lại 2 tàu cho JPA.

Tuy nhiên, theo Báo cáo số 8/TCTHK-CBCJPA hiện PPA không chỉ nợ tiền thuê hai tàu bay mà còn nợ tới gần 850 ngàn USD đối đối với nhà chức trách và các đối tác tại Philippines, nơi đang bảo dưỡng hai máy bay của JPA. Do đó, JPA được khuyến cáo là không nên thực hiện thu hồi nợ, máy bay bằng con đường tố tụng bởi có thể mất tới 5 năm.

Báo cáo số 8/TCTHK-CBCJPA cũng nêu rõ về những rủi ro có thể xảy ra trong vụ việc này. Cụ thể, căn cứ vào tình hình tài chính, sự vi phạm điều khoản thanh toán, công nợ đang tăng dần của PPA trong suốt thời gian thực hiện hợp đồng, JPA đã nhiều lần xem xét khả năng thu hồi máy bay nhưng chưa thực hiện được do những rủi ro pháp lý có thể phát sinh trong thực tế.

“Tuy nhiên, do ảnh hưởng quá nặng nề, kéo dài của dịch bệnh viêm phổi Vũ Hán gây ra, nguy cơ phá sản của PPA trong tương lai là rất lớn, buộc JPA phải xem xét phương án sớm chấm dứt hợp đồng cho thuê khô tàu bay với PPA, sớm thu hồi lại tàu bay để giảm thiểu rủi ro rất lớn có thể phát sinh”, Báo cáo số 8/TCTHK-CBCJPA chỉ rõ những nguy cơ thiệt hại. Tuy nhiên, phương án khả thi nhất để đòi nợ và thu hồi máy bay thì JPA vẫn không đưa ra được.

Nguy cơ thiệt hại hàng chục triệu USD

Theo Báo cáo số 8/TCTHK-CBCJPA phân tích, việc JPA thực thi quyền thu hồi tàu bay theo quy định của hợp đồng, đơn phương thu hồi tàu bay về sẽ tiềm ẩn nhiều rủi ro và diễn biến bất thương nếu như không có sự hợp tác của PPA. Đặc biệt, nếu thu hồi tàu bay trong trường hợp PPA phá sản thì JPA sẽ phải thu hồi máy bay bằng tình huống pháp lý.

Theo đó, JPA sẽ phải thông qua thủ tục khởi kiên tại Tòa án Philippines, tòa án sẽ thụ lý theo thủ tục phá sản và chỉ định quản tài viên để giải quyết công nợ của PPA. Đáng nói, hiện PPA cũng gần 850 ngàn USD đối đối với nhà chức trách và các đối tác tại Philippines. Khả năng JPA được ưu tiên thu hồi công nợ, tàu bay là rất thấp.

Trong tình huống này, Báo cáo số 8/TCTHK-CBCJPA cũng nhận định, nếu giải quyết bằng con đường pháp lý thì việc thu hồi có thể kéo dài tới 5 năm. Thiệt hại kinh tế ước tính lên tới 12,9 triệu USD (tương đương gần 300 tỷ đồng – PV).

Vietnam Airlines trở thành đơn vị nắm giữ hơn 98% cổ phần tại Jetstar Pacific Airlines.

Với những phân tích, tình huống mà Báo cáo số 8/TCTHK-CBCJPA thì JPA đã và đang tạo nên những cục nợ quá lớn cho Vietnam Airlines (VNA). Nhất là vừa qua, VNA đã thống nhất nhận bàn giao 30% cổ phần của Qantas tại JPA để nắm tới hơn 98% cổ phần. Như vậy, VNA cũng chính thức tiếp quản cả khoản lỗ lũy kế tới hơn 4000 tỷ đồng mà JPA tạo ra.

Thông báo kết quả Kiểm toán Nhà nước số 1074/TB-KTNN ngày 18/12/2019 nêu rõ: “Khoản đầu tư vào Công ty Cổ phần Hàng không Jetstar Pacific Airlines thua lỗ, tiềm ẩn rủi ro mất vốn: Số vốn góp của Tổng công ty Hàng không Việt Nam (TCT) vào Jetstar Pacific là 2.424 tỷ đồng (chiếm 68, 85% vốn điều lệ).

Báo cáo tài chính năm 2018 của Jetstar Pacific cũng nêu rõ, lợi nhuận sau thuế thu nhập doanh nghiệp là 34 tỷ đồng nhưng lỗ lũy kế đến ngày 31/12/2018 là 4.252 tỷ đồng, vốn chủ sở hữu là 180 tỷ đồng; Các chỉ tiêu tài chính trong tình trạng mất cấn đối nghiêm trọng, tiềm ẩn rủi ro ảnh hưởng đến tính hoạt động liên tục”.

Ngoài khoản lỗ lũy kế hơn 4000 tỷ đồng, JPA cũng đang khiến VNA phải gánh tiếp nguy cơ thiệt hại gần 300 tỷ đồng trong phi vụ cho PPA thuê 2 tàu bay. Vậy số tiền cho thuê máy bay được JPA sử dụng vào mục đích gì? Ai phải chịu trách nhiệm trước những khoản lỗ, rủi ro này?

Báo cáo của Kiểm toán Nhà nước có đề xuất quy trách nhiệm cá nhân các lãnh đạo VNA khi rót vốn và tạo ra “con tàu đắm” JPA. Tuy nhiên, các cán bộ có liên quan đến các khoản lỗ này không những không chịu trách nhiệm gì, ngược lại, lại có con đường thăng tiến khá thuận lợi.

Vấn đề này sẽ được chúng tôi phân tích trong bài tiếp theo.

Nhóm phóng viên Dautuvietnam.com.vn