Tê tê - loài động vật có vú bị buôn bán nhiều nhất Thế Giới và trung tâm cứu hộ Tê tê nhiều nhất Thế giới đặt tại Ninh Bình

Theo các nhà nghiên cứu, khi Tê tê ở chế độ tự vệ, cả thân hình chúng cuộn tròn lại như một quả bóng hoàn hảo đến mức móng vuốt của hổ cũng không thể làm gì. Ít người biết rằng Tê tê là loài cực kỳ hiền lành và nhút nhát. Chúng không hề có răng, mà chỉ dùng chiếc lưỡi dài để ăn kiến và mối. Khi Tê tê đẻ con, chúng nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ. Tê tê con khi mới đẻ có lớp vảy mềm như da, bám trên đuôi mẹ, đi theo Tê tê mẹ bất cứ lúc nào cho đến khi đã cứng cáp và trưởng thành hơn. Với những điều đặc biệt như thế, dù Tê tê có thể bảo vệ được bản thân và con mình trước mọi kẻ thù to lớn, nhưng Tê tê lại không thể bảo vệ mình trước bàn tay con người, những kẻ săn bắt và buôn bán trái phép.  

Khi tìm kiếm các nguồn thông tin về Tê tê trên internet thì thật đáng buồn khi phần tin nổi bật nhất về loài này chính là các thông tin về loài động vật bị buôn bán nhiều nhất Thế giới. Trên Thế giới có 8 loài Tê tê thì tất cả đề đều nằm trong danh sách loài nguy cấp trong Danh lục đỏ của IUCN (Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế), trong đó có đến 3 loài phân bố tại Châu Á ở mức độ Cực kỳ nguy cấp, 2 trong số đó có phân bố tại Việt Nam. Theo như báo cáo của các tổ chức bảo tồn thì mỗi năm có đến 100,000 cá thể Tê tê bị giết hại, buôn bán nhằm phục vụ các lợi ích và niềm tin mù quáng về y dược và thực phẩm. Đáng buồn hơn khi Việt Nam là một trong những thị trường tiêu thụ Tê tê đứng đầu Thế giới. 

Với 2 trên 8 loài Tê tê đang sinh sống ở Việt Nam: Tê tê Vàng (Manis pentadactyla) phân bố từ phía Bắc đến Nghệ An và Tê tê Java (Manis javanica) phân bố từ Nghệ An đổ xuống khu vực phía nam, Việt Nam có tên trên bản đồ Tê tê Thế Giới. Mặc dù cả hai loài phân bố dọc khắp Việt Nam nhưng trong những năm gần đây rất hiếm để bắt gặp một cá thể Tê tê ngoài tự nhiên do nạn săn bắt, buôn bán, và tiêu thụ quá mức. Trước thực trạng đó, các cơ quan Nhà nước và Chính phủ Việt Nam đã có các văn bản quy định Tê tê là loài động vật quý hiếm, cần được bảo vệ nghiêm ngặt và nghiêm cấm mọi hành vi săn bắt trái phép. Đồng thời thì nhiều tổ chức cứu hộ và bảo tồn ở Việt Nam cũng ngày càng lớn mạnh và nâng cao năng lực cứu hộ của mình trước tình hình nguy cấp của loài Tê tê. 

Trung tâm Bảo tồn Động vật hoang dã tại Việt Nam (tên tiếng anh là Save Vietnam’s Wildlife - SVW) có trụ sở đặt tại Vườn Quốc Gia (VQG) Cúc Phương, Ninh Bình là nơi được giới bảo tồn và nhiều cơ quan truyền thông quốc tế nhắc đến trong thời gian gần đây như một đơn vị giải cứu Tê tê hiệu quả, cứu được nhiều cá thể nhất trên Thế Giới. Dù mới chỉ đi vào hoạt động gần 7 năm, từ năm 2014 đến nay, Trung tâm đã kết hợp cùng VQG Cúc Phương và lực lượng kiểm lâm, cơ quan chức năng các tỉnh giải cứu được gần 2,000 cá thể động vật, trong đó chỉ riêng Tê tê là hơn 1,500 cá thể, với tỷ lệ phục hồi tái thả lại tự nhiên lên đến 60%.  

Trao đổi với phóng viên, Anh Trần Văn Trường, Trưởng nhóm Chăm sóc động vật cho biết: “số lượng hơn 1,500 cá thể dù chưa phải là nhiều so với số lượng Tê tê bị bắt hại mỗi năm nhưng nó thể hiện được năng lực cứu hộ cũng như thể hiện được quyết tâm của Trung tâm trong việc phục hồi các quần thể Tê tê tại Việt Nam”. 

Chị Hoàng Thị Thu Thủy, Quản lý Thú y chia sẻ thêm: "Tê tê là loài hiền lành, nhút nhát nên dễ bị căng thẳng. Khi các cá thể Tê tê được giải cứu đưa về trung tâm thì nhiều cá thể đã và đang trong tình trạng rất yếu cả về sức khỏe lẫn tinh thần. Các bác sỹ thú y và nhân viên chăm sóc động vật của Save Vietnam’s Wildlife đã tập trung hết mình cứu chữa. Bên cạnh đó, tê tê có đặc tính sống đơn lẻ, do đó mỗi cá thể đòi hỏi một chế độ chăm sóc 1:1. Điều này khiến việc chăm sóc, điều trị bệnh cho tê tê gặp nhiều thách thức và đòi hỏi nhiều nỗ lực hơn.” 

Trung tâm cứu cứu hộ và phục hồi tái thể Tê tê của Save Vietnam’s Wildlife là một trong những cơ sở được thành lập đầu tiên ở Châu Á. Với tổng diện tích lên đến 1.4 hecta, gần 60 chuồng kiểm dịch phục hồi và phòng khám thú y hiện đại, trung tâm đóng vai trò là cơ sở nghiên cứu quan trọng trong công tác chăm sóc y tế và nghiên cứu về loài Tê tê. Một trong những ví dụ điển hình là việc xác định được 12 loài ký sinh trùng ở Tê tê và phác đồ được các kế hoạch điều trị tương ứng. Thêm vào đó, trung tâm đã tổ chức được các buổi tập huấn nâng cao năng lực cứu hộ Tê tê cho cả Việt Nam và một số quốc gia trên Thế giới. 

Kết quả tuyệt vời nhất mà phía Save Vietnam Wildlife chia sẻ đó là gần đây Trung tâm đã ghi nhận được nhiều bức ảnh Tê tê, đặc biệt các bức ảnh các cá thể Tê tê non mới sinh tại các địa điểm SVW đã tái thả Tê tê Java. Đây là một tín hiệu vui mừng cho loài Tê tê ở Việt Nam. Hy vọng trong tương lai công cuộc khôi phục các quần thể Tê tê ngoài tự nhiên sẽ thành công hơn nữa.