Đặc điểm của đơn vị mới này có quy mô lớn (khoảng 22.000 ha, bằng 1/10 diện tích toàn thành phố; dân số trên 1 triệu, dự kiến đóng góp 1/3 kinh tế cho thành phố) nên không thể là quận được. Đơn vị này phải là thành phố. Trong quy định có cho phép các tỉnh được phép tổ chức thành phố trực thuộc. Trên cơ sở đó, TPHCM xây dựng đề án sáp nhập 3 quận hình thành một thành phố. Thành phố này có ý nghĩa lớn về kinh tế, quy mô dân số đông nên sẽ có HĐND. “Nội dung cũng phải làm khẩn trương để trình Quốc hội”, đồng chí Nguyễn Thiện Nhân yêu cầu.
Bí thư Thành ủy TP.HCM phân tích 3 quận phía đông gồm quận 2, quận 9 và Thủ Đức hiện tại được tách ra từ đơn vị hành chính quận Thủ Đức trước đây. Thời gian qua, 3 quận này có chỉ số tăng trưởng tốt. Trong khi đó, 3 quận này có các yếu tố khác nhau nhưng có tác động hình thành các động lực tăng trưởng mới. Đây là nơi có cường độ công nghệ cao ứng dụng cao nhất cả nước; nơi có cường độ đào tạo, nghiên cứu khoa học cao nhất cả nước và cũng là nơi có khu đô thị mới, trung tâm tài chính quốc tế.
Cả 3 quận có 6 khu chức năng đặc thù của thành phố nhưng nằm tách biệt, không đảm bảo tính liên thông. Trên cơ sở đó, TP.HCM đã xây dựng đề án sáp nhập các quận 2, 9, Thủ Đức thành thành phố phía đông và nơi này sẽ có HĐND theo quy định.