Như mọi năm, những ngày cuối cùng của tháng 12 là lúc để tất cả cùng nhìn lại những gì mình làm được trong năm vừa qua. Với năm 2020, việc nhìn lại càng trở nên ý nghĩa và chiêm nghiệm hơn bao giờ hết. Chúng ta đều đã có 1 năm đáng nhớ lẫn đáng quên, và ai trong chúng ta cũng đã nếm trải ít nhiều mùi vị của những biến động bất ngờ. Chính vì thế, năm 2020 còn là năm của những bài học mà mỗi người tự rút ra, để tìm câu trả lời cho cuộc sống, cũng như tìm thấy sự bình yên và an ấm giữa những ngày tối tăm.
Năm 2020 đã thay đổi cả thế giới, và thay đổi cả chính chúng ta. Trong suốt những cuộc gặp gỡ và trò chuyện cuối năm, tôi đem câu hỏi về điều bạn học được trong năm 2020 là gì - với tất cả những người xung quanh? Câu trả lời tôi có được khiến tôi cảm thấy rằng: Dẫu năm 2020 là một năm mà chúng ta đối diện gần hơn với mất mát, thì chúng ta cũng nhận về rất nhiều những giá trị khác giúp thay đổi cuộc sống của chính mình.
1. Giá trị của đồng tiền
Chúng ta vẫn tưởng rằng mình đang có một cuộc sống rất ổn. Cho đến khi Covid-19 xuất hiện và kề mũi dao của nó vào túi tiền của mỗi người. Có người bị rạch bằng hết. Có người rơi mất một cục. Có người cảm nhận thật rõ sự bén nhọn đang sát rạt vào những đồng tích góp của mình.
Phải trải qua một năm trong việc sống cùng hoặc đối mặt với thất nghiệp, tiền bạc hao hụt (trừ lương, nợ lương), việc kinh doanh thất bát (thậm chí phá sản), ai trong chúng ta cũng học được một bài học nhớ đời về tiền bạc và tích lũy.
Vinny Vũ - quản lý của hàng loạt celeb nổi tiếng (Karik, Justatee, Miu Lê,...) chia sẻ bài học của mình về tài chính, khi quan sát trực tiếp những con người làm nghề hào nhoáng nhất hiện tại: "Nghề KOL" đã chật vật vượt qua mùa dịch như thế nào.
"Dù mới xuất hiện vài năm gần đây và thu nhập của nghề này cũng đang lớn dần. Nhưng thực tế không thể phủ nhận đây là nghề hoàn toàn không ổn định. Có những tháng thu nhập của bạn sẽ rất cao và có những tháng rất "lai rai" hoặc thậm chí rất "bèo".
Và trải qua 1 mùa dịch dài 6-8 tháng như năm qua mới thấy sẽ có khoảng thời gian khá dài bạn gần như không kiếm được đồng nào. Bạn bỗng rơi vào 1 tình huống rất bấp bênh mà bạn chưa từng nghĩ tới. Lúc đó bạn không có khoản tích luỹ nào, bạn chủ quan vào khoản thu nhập cao mới chỉ vài tháng trước và có bao nhiêu tiêu bấy nhiêu, thì bạn cầm chắc chết đói.
Thế nên, phải dung hoà được 2 yếu tố: Hưởng thụ để có thêm có động lực sống tốt. Nhưng bên cạnh đó vẫn phải có sự chuẩn bị: 1 khoản thu nhập kha khá cần được tích luỹ, tiết kiệm để riêng sang 1 bên, chơi mấy cũng không lấn vào đó. Ai có khiếu đầu tư kinh doanh thì cũng dùng từng phần hợp lý mang đi đầu tư "tiền sinh ra tiền". Còn lại, tất cả chúng ta đều cần một khoản tích góp phòng khi những tai ương, hoạn nạn nào đó chẳng may ập đến với thế giới này một lần nữa".
Với Hà Chu, sáng lập COOKED - một mô hình dạy học về marketing cho ngành FnB, năm 2020 không phải là một năm mà Hà đối mặt với việc thâm hụt quá nhiều về tài chính, nhưng lại là năm khiến Hà ngẫm nghĩ được rất nhiều ý nghĩa về giá trị của đồng tiền.
"Năm nay có 2 câu chuyện về đồng tiền khiến tôi thay đổi. Lại một lần nữa, chúng không giúp tôi phát triển (như là kiếm nhiều tiền hơn hẳn), nhưng thực sự khiến tôi thay đổi.
Tôi nhìn thấy bạn bè mình vật lộn. Ở một độ tuổi mà phần lớn bạn bè đều đã đi làm hoặc kinh doanh với những thành công nhất định, những biến cố của 2020 khiến tôi lần đầu nhìn thấy bạn mình thực sự bỏ cuộc. Những người đang dốc hết sức mình để bật lại việc kinh doanh bị gạt bay ra khỏi cuộc chơi sau 1 tháng đóng cửa. Những người đang làm tốt bỗng cũng phải trăn trở suy nghĩ. Tôi nhận ra giá trị của một khoản tiền đầu tư nhỏ với bạn mình lúc này, có thể có giá trị như cả cuộc sống. Khép lại giấc mơ của mình vì hết tiền, các bạn tôi lại bắt đầu lại từ đầu.
Tôi cũng nhìn thấy bạn bè mình trở nên giàu có. Một vài cú click chuột, một vài khoản đầu tư không-hề-khó để đưa ra quyết định vào crypto và chứng khoán, tới cuối năm tài khoản tăng 30%. Bạn bè chỉ cho tôi một công thức đầu tư có tính thời điểm, và tôi cũng kiếm ra số tiền bằng với việc mình cố gắng làm việc cả tháng trời, chỉ khác là tháng ấy tôi không phải làm gì cả. Nhìn mọi người cười nói với nhau về việc "không ngờ kiếm tiền dễ thế" khiến tôi không khỏi rơi vào một trạng thái cảm xúc khó hiểu với đồng tiền. Nó có nên thực sự là một thước đo không?
Tôi nhận ra rằng làm việc và kiếm tiền, tàn nhẫn thay, là 2 việc hoàn toàn khác nhau. Làm việc mình đam mê, xây dựng một sự nghiệp dựa trên giấc mơ của mình có thể mang lại tiền bên cạnh cảm xúc về một cuộc sống đáng-sống. Nhưng để kiếm tiền, thì cần tập trung vào bản chất đồng tiền. Vậy điều mà chúng ta vẫn hay thêu dệt với nhau về việc người kiếm ra tiền là người có sự nghiệp thành công, chuyên môn tài giỏi, xứng đáng sống với đam mê và được xã hội tôn trọng có phải không?".
2. Cho bản thân mình được thở
Trong guồng quay của cuộc sống hiện đại, chúng ta đã xây dựng cuộc đời, những lý tưởng và cả thói quen xoay quanh công việc. Dồn toàn bộ thời gian trong cuộc sống vào việc kiếm tiền, làm việc, chinh phục những tham vọng, chúng ta khát khao được nghỉ ngơi, nhưng lại bị vắt kiệt sức khi có thời gian rảnh.
Năm 2020 đẩy chúng ta vào thế "phải ngồi không" trong suốt nhiều ngày liền. Đang là những sinh vật "lao vào đời và kiếm cơm" điên cuồng mỗi ngày, chúng ta buộc phải giam mình trong phòng trong suốt nhiều tuần. Điều này giống như một cơn ác mộng ban đầu, nhưng dần khiến ta nhận ra giá trị của việc cho bản thân mình được thở, được nghỉ ngơi tĩnh lặng đúng nghĩa. Và tự hỏi mình: Ta đã sống một cuộc sống thật sự vì bản thân ta?
Hoàng Dũng, chàng ca sĩ đã có 1 năm thật thành công, cho rằng bài học lớn nhất mà 2020 mang đến là học cách lắng nghe bản thân. "Có một giai đoạn tôi nhận ra rằng cuộc sống của mình không được chất lượng. Công việc và cách suy nghĩ bị chi phối bởi nhiều thứ khác nhau, hầu hết đều là những lý do bên ngoài. Tôi thậm chí còn không thấy hạnh phúc bởi những việc mình làm. Tôi nhận ra là: Tại sao mình lại phải cố làm những thứ không đem lại cho mình hạnh phúc? Tôi tập dần việc lắng nghe bản thân trước mỗi quyết định, và tôi thấy nó hiệu quả thật. Nó khiến cho mình vững vàng hơn nhiều trước mỗi vấn đề trong cuộc sống".
Cũng từ khoảng thời gian giãn cách, khi mà guồng quay cuộc sống buộc phải dừng lại, Hà Chu rút ra được 1 bài học cho bản thân mình: "You are more than your productivity" (Bạn có nhiều giá trị hơn là chỉ năng suất làm việc của bạn). Tôi đọc được câu này khi đang tải một app thiền về điện thoại, và nó đánh trúng tim đen của tôi ngay lập tức. Trong chuỗi ngày cách ly xã hội tại nhà, tôi không thể xử lý được đám cảm xúc hỗn độn của mình. Giờ đây khi nhìn lại, tôi nhận thấy đó là tổ hợp của sự bồn chồn do đã quá quen với guồng quay công việc gấp gáp, một niềm vui đầy tội lỗi vì được ở nhà thoải mái mà không bị FOMO (nỗi sợ mình bỏ lỡ một thứ gì đó đang diễn ra ngoài kia), một cú sốc ngầm khi nhận ra sự bất lực của đồng tiền và danh vọng trước dịch bệnh, và một cảm giác được giải thoát khỏi thế giới hàng ngày. Tôi có thể khẳng định chắc chắn rằng mình cảm thấy hạnh phúc hơn trong khoảng thời gian cách ly xã hội, và cảm giác tội lỗi đi kèm sự hạnh phúc lâu-rồi-không-thấy ấy khiến tôi cảm thấy quá tải.
Tôi hiểu tất cả lý thuyết ấy, và suy nghĩ cuối cùng thúc đẩy tôi tải app thiền về. Không phải vì tôi cảm thấy mình cần thiền, nhưng vì tôi thấy việc thiền đều đặn sẽ giúp mình nâng cao năng suất - một điều làm tôi thấy rất hứng thú - và trong cuộc sống thường ngày không lúc nào tôi dành đủ được thời gian cho việc thiền mà không cảm thấy sốt ruột - vì làm việc này đều đặn 2 3 tháng mới bắt đầu có kết quả, trong khi thời gian ấy tôi đã có thể xử lý được thêm một việc nữa. Thời gian cách ly xã hội bởi vậy, là thời điểm hoàn hảo để tôi thiền.
Cho dù lý thuyết là thế nào thì cũng không thể phủ nhận rằng tôi đang thực sự cảm thấy hạnh phúc vì được dừng lại. Cảm xúc không biết nói dối. Không phải vội vã đi kiếm tiền, cho dù mình cũng không thiếu tiền tới vậy. Không phải luôn luôn có một lịch làm việc dày đặc, vì nếu không có sẽ không yên tâm. Gánh nặng của FOMO, cũng vốn biết là nặng nhưng tới giờ tôi mới hiểu nó nặng tới mức khi đặt xuống, mình nhẹ tới hụt hẫng".
3. Sống tích cực
Năm 2020 là năm đẩy chúng ta vào 1 hoàn cảnh tiêu cực, để ta trông đợi vào sự tích cực tự thân của chính mình.
Quỳnh Anh Shyn đã có 1 năm 2020 để nhìn lại về những giá trị cần thiết trong cuộc sống của của mình: "Năm 2020 dạy chúng ta rằng cuộc sống có rất nhiều bước ngoặt đột ngột. Chúng ta không biết ngày mai sẽ ra sao và chuyện gì sẽ xảy đến với mình. Nhưng càng ở trong những hoàn cảnh đó, tôi nhận ra rằng quan trọng nhất là cách mình nhìn về cuộc sống ra sao, chứ không phải cuộc sống đối xử với mình thế nào. Bởi dù cuộc đời biến động, thì chúng ta cũng nên giữ những suy nghĩ của mình thật tích cực. Chắt lọc những thứ khiến ta cảm thấy vui vẻ, làm điều mình cho là đúng. Điều gì không tốt với bản thân, ta nên cho đi luôn".
Sống tích cực cũng là câu trả lời mà tôi có được khi đặt câu hỏi về điều bạn học được trong năm 2020 với nhiếp ảnh gia Trịnh Duy Linh: "Tôi nhận ra rằng trong cuộc sống bình thường mỗi người giống như một cái xe rác, tôi cũng thế. Mang những lo lắng, áp lực thường nhật đổ đầy bản thân rồi từ đó ảnh hưởng tới người khác. Vô hình trung một xã hội chỉ toàn là xe rác chở đầy những áp lực và kết nối bởi những áp lực thay vì sự lạc quan và niềm vui".
Khi mà tất cả chúng ta đều phải trải qua những nỗi sợ hãi, những căng thẳng và bất an, thì việc giữ cho mình một tinh thần luôn hướng về những mặt tươi sáng của cuộc sống là việc quan trọng nhất. Năm 2020 lấy đi của chúng ta quá nhiều thứ, ép chúng ta vào một cuộc sống mới như ta chẳng hề biết đến trước đây. Nhưng cũng chính 2020, dạy ta soi chiếu lại bản thân mình, lắng nghe tâm hồn, tìm niềm vui từ những điều nhỏ bé và trân trọng từng phút giây ta đang được sống.
Khi lướt Facebook ngày cuối năm, nếu để ý một chút, bạn sẽ thấy tất cả mọi người đều chia sẻ những bức ảnh mỉm cười thật vui để nói lời tạm biệt. Đâu đó việc này nói lên một điều, rằng chúng ta không thật sự ghét năm 2020 đến thế. Chúng ta đã bình an bước qua năm cũ, với niềm vui và sự lạc quan về một khởi đầu mới tốt đẹp hơn. Chúng ta đã có những bài học, và cũng đã hiểu rằng mình nên sống thế nào để từng phút giây trôi qua có giá trị.
Tạm biệt 2020, cảm ơn vì những bài học. Và xin chào 2021, tấm chiếu mới trải này, vẫn đang chờ những bài học mới để chúng ta cùng bước qua.