Giá gạo Việt Nam tăng quá cao chưa hẳn là lợi thế

Giá gạo đang tăng nóng

Ngày 3/11 tại TP Cần Thơ, Hiệp hội Lương thực Việt Nam (HHLTVN) và BizLive phối hợp tổ chức hội thảo thường niên “Giải pháp nâng cao hiệu quả chuỗi giá trị lúa gạo Việt Nam”.

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Nguyễn Ngọc Nam - Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) cho biết, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các doanh nghiệp (DN) hội viên của HHLTVN các đơn vị trong chuỗi ngành hàng lúa gạo đã phối hợp với các Sở ngành địa phương và bà con nông dân triển khai các nhiệm vụ, giải pháp nâng cao hiệu quả chuỗi giá trị lúa gạo.

HHLTVN nhận định, tình hình còn nhiều diễn biến khó lường tác động trực tiếp đến sản xuất – chế biến, hiệu quả, lợi nhuận kinh doanh của người nông dân và DN.

Theo ước tính của của Bộ Công Thương, trong tháng 10/2023 xuất khẩu gạo khoảng 700.000 tấn, trị giá 433 triệu USD, tương đương về lượng và tăng 27% về giá trị so với tháng 10/2022. Tổng lượng gạo xuất khẩu trong 10 tháng đầu năm 2023 ước đạt 7,1 triệu tấn gạo, trị giá khoảng 4 tỷ USD, tăng 17% về lượng và tăng 35% về giá trị so với cùng kỳ năm 2022.

Cũng theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), đến ngày 1/11, so với nhóm quốc gia xuất khẩu gạo lớn trên thế giới, gạo Việt Nam đang có mức giá cao nhất. Cụ thể, gạo tấm 5% của Việt Nam có giá 653 USD/tấn, Thái Lan giá 560 USD/tấn và Pakistan giá 563 USD/tấn. Gạo tấm 25% của Việt Nam giao dịch ở mức 638 USD/tấn, Thái Lan giá 520 USD/tấn và Pakistan giá 488 USD/tấn.

Thị trường lúa, gạo đang trải nhiều biến động và trong suốt thời gian qua giá mặt hàng này luôn trong xu hướng tăng. Giá lúa, gạo tăng cao do tác động của các bên trong chuỗi cung ứng dẫn đến việc giao hàng của DN gặp không ít khó khăn, vì hợp đồng xuất khẩu có thời gian giao hàng ít nhất từ 1 đến 3 tháng.

Ông Đỗ Hà Nam, Phó Chủ tịch HHLTVN cho biết, tình hình giá gạo Việt Nam tăng nóng như hiện nay khiến một số DN bị lỗ nên đã hủy hợp đồng, nhất là đối với những DN nhỏ, tiềm lực yếu. Đối với DN lớn đã giao hàng gần xong, để giữ chữ tín với đối tác họ bắt buộc mua giá cao để gom cho đủ hàng hoàn thành hợp đồng. Đây là nguyên nhân chính đẩy giá gạo tăng cao.

“Giá gạo tăng nóng còn do các nhà cung ứng tác động, mỗi khi giá gạo nhích lên một chút thì họ góp phần đẩy giá lên thêm và kết quả là giá gạo Việt Nam đang cao ở mức kỷ lục. Cần nói thêm, DN Việt Nam đã quen ký các hợp đồng giao xa nên bây giờ đa phần lo mua gạo để giao cho đối tác”, Phó Chủ tịch VFA nói.

Coi chừng mất thị trường nếu gạo Việt Nam tăng quá cao

Ông Đỗ Hà Nam cho rằng “giá gạo Việt Nam tăng quá cao chưa hẳn là lợi thế”, vì khi giá cao khách hàng sẽ tìm đến thị trường khác có giá tốt hơn và chất lượng gạo tương đương với gạo Việt Nam, đặc biệt là Thái Lan dẫn đến nguy cơ bị mất thị trường gạo thơm (DT8, OM 5451…) vào tay DN Thái Lan vì giá gạo nước này đang rất cạnh tranh so với giá gạo thơm Việt Nam.

Cụ thể, các gói thầu của Bulog DN Việt Nam hầu như không thắng thầu do giá gạo trong nước đang rất cao và loại gạo Bulog gọi thầu là gạo 5% thường đang khan hiếm.

Dự báo thị trường gạo xuất khẩu trong năm 2024, ông Phạm Quang Diệu - Kinh tế trưởng Công ty cổ phần Phân tích và dự báo thị trường Việt Nam (Agro Monitor) cho biết, xuất khẩu gạo của Việt Nam năm nay có khả năng đạt 8 triệu tấn, như vậy sang năm 2024 tồn kho sẽ rất ít nên các DN phải hết sức thận trọng, nếu không sẽ rất rủi ro như năm nay, ký hợp đồng nhiều nhưng không lường được nguồn cung hạn hẹp, lúc đó giá bật lên lại gặp khó khăn.

Mặt khác, cũng cần lưu ý Ấn Độ có thể quay lại thị trường mặt bằng giá gạo sẽ bị hạ xuống, hiện nay giá gạo Việt Nam quá cao, giá gạo tăng cao nhưng hầu như gạo Việt Nam không bán được, đây cũng là hạn chế làm giảm tính cạnh tranh của gạo Việt Nam so với các nước xuất khẩu gạo khác.

Theo ông Diệu, để có thể kinh doanh xuất khẩu trong năm 2024 được tốt hơn, DN phải hết sức thận trọng trong quyết định ký hợp đồng giao xa, vì nguồn cung hạn hẹp.

Cũng tại hội thảo, các chuyên gia và đại diện DN đã dành nhiều thời gian để bàn về giải pháp công nghệ và vốn cho ngành lúa gạo.