Sau hơn 1 tháng kể từ khi Ngân hàng Nhà nước (NHNN) có động thái can thiệp vào thanh khoản của thị trường liên ngân hàng thông qua hoạt động phát hành tín phiếu kỳ hạn 28 ngày, lãi suất VND trên thị trường này đã tăng mạnh và đang tiệm cận dần với mức lãi suất huy động thị trường dân cư.
Lãi suất liên ngân hàng tăng vọt, lên tới 17 lần sau 1 tháng
Cụ thể, theo thống kê của Dân Việt trong phiên giao dịch vào gần nhất lãi suất liên ngân hàng kỳ hạn qua đêm hiện ở mức 1,89%/năm đối với kỳ hạn qua đêm, gấp 11,8 lần so với cách đây 1 tháng. Thậm chí, có thời điểm lãi suất qua đêm gần chậm ngưỡng 3%/năm trong các phiên giao dịch cuối tháng 10 - mức cao nhất kể từ tháng 6/2023.
Các kỳ hạn khác như 1 tuần, 1 tuần hiện lãi suất liên ngân hàng đang đứng ở mức 1,92%/năm và 2,37%/năm. Lãi suất kỳ hạn 3 tháng và 6 tháng lần lượt là 3,79% và 5,56%, cao hơn so với biểu lãi suất tiết kiệm cùng kỳ hạn tại các ngân hàng thương mại.
Việc lãi suất liên ngân hàng tăng mạnh, dẫn tới chênh lệch lãi suất tiền gửi VND và USD thu hẹp đáng kể. Tuy nhiên, tỷ giá USD/VND vẫn tiếp tục đà tăng.
Theo đánh giá của nhà phân tích vĩ mô Trịnh Viết Hoàng Minh, áp lực tỷ giá USD/VND đến từ 2 yếu tố chính. Thứ nhất, tình trạng chênh lệch lãi suất USD và VND kéo dài từ tháng 5/2023. Hai là, sự tăng giá của chỉ số đồng USD (DXY).
Nhà phân tích nêu rõ: Trong bối cảnh tín dụng tăng trưởng chậm, thanh khoản trên thị trường liên ngân hàng hết sức dồi dào, mặt bằng lãi suất các kỳ hạn của VND trên thị trường này thấp kỷ lục. Chênh lệch lãi suất giữa tiền gửi USD và tiền gửi VND trên thị trường liên ngân hàng duy trì ở mức 3,0-3,5% trong một thời gian dài, theo chiều hướng có lợi cho USD. Từ đó, toàn bộ hệ thống ngân hàng có động lực giữ trạng thái mua ròng đối với USD. Điều này góp phần đẩy tỷ giá USD/VND tăng lên.
Trên thế giới, DXY tăng giá mạnh, tăng 6,5% trong 4 tháng (kể từ tháng 7/2023), trước triển vọng kinh tế Mỹ vẫn tiếp tục vững mạnh trong khi phần còn lại của thế giới đang đứng trước nguy cơ tăng trưởng chậm hoặc thậm chí suy thoái. Từ đó, đã tạo ra làn sóng rút tiền từ các thị trường mới nổi và cận biên cũng như rút tiền khỏi các tài sản tài chính rủi ro, gia tăng tỷ trọng mua USD và tập trung vào các quỹ tiền gửi.
"Phản ứng" của Ngân hàng Nhà nước nếu tỷ giá vẫn tăng nóng, và lãi suất vẫn ở mức cao
Trước bối cảnh đó đó, NHNN đã thực hiện việc phát hành tín phiếu 28 ngày nhằm hút bớt lượng tiền VND dư thừa trên thị trường liên ngân hàng về, nhằm mục đích tăng lãi suất ngắn hạn trên thị trường liên ngân hàng. Từ đó, chênh lệch lãi suất giữa USD và VND được thu hẹp lại, khiến các ngân hàng không có động lực đầu cơ USD ở trạng thái lớn. Kết quả là, tỷ giá USDVND được kỳ vọng có thể hạ nhiệt hoặc ổn định phần nào.
Tuy nhiên, sau hơn 1 tháng áp dụng phương án này, số dư tín phiếu tại ngày 24/10 đang là 233.000 tỷ đồng, lãi suất liên ngân hàng đã tăng mạnh, nhưng tỷ giá USDVND cũng tiếp tục xu hướng tăng, với tỷ giá bán USD tại Vietcombank tăng 4,24% so với cùng kỳ và tăng 1,12% so với tháng trước.
Thực tế là, lãi suất VND trên thị trường liên ngân hàng đã bắt đầu tiệm cận lãi suất tiết kiệm kỳ hạn 1-3 tháng trên thị trường dân cư. Do đó, nếu mức lãi suất này tăng thêm nữa, và duy trì một thời gian, sẽ có thể thúc đẩy các ngân hàng quay trở lại tăng lãi suất huy động tiết kiệm. Từ đó tạo ra hiệu ứng domino trên hệ thống.
Trong khi đó, tỷ giá đã tăng mạnh trong thời gian qua và chỉ còn cách đỉnh 24.888 năm 2022 không xa. Do vậy, theo ông Minh, bất kỳ một sự biến động tăng nào của lãi suất hoặc tỷ giá trong những ngày tới, cũng có thể dẫn tới việc NHNN sẽ áp dụng thêm các chính sách mới nhằm đạt được mục tiêu ổn định và cân bằng.
NHNN vẫn còn đủ các công cụ để duy trì tình trạng ổn định của tỷ giá và lãi suất
Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng, NHNN vẫn còn đủ các công cụ để duy trì tình trạng ổn định của tỷ giá và lãi suất. Đó là, nguồn cung tương đối dồi dào từ các hoạt động xuất nhập khẩu, FDI, FII và kiều hối. Trong khi đó, áp lực trả nợ nước ngoài không tăng đột biến.
Cụ thể, báo cáo của Tổng cục Thống kê cho thấy, trong 9 tháng đầu năm 2023, hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa thặng dư 21,6 tỷ USD, dịch vụ thâm hụt 6,7 tỷ USD, vốn FDI giải ngân 15,9 tỷ USD, lượng kiều hối 9-10 tỷ USD.
Theo đó, NHNN sẽ có 2 giải pháp trong ngắn hạn như sau:
Một là, để số dư tín phiếu đáo hạn và dòng tiền quay trở lại thị trường liên ngân hàng. Từ đó, thanh khoản và lãi suất thị trường liên ngân hàng hạ nhiệt. Mục đích cuối cùng đó là lãi suất liên ngân hàng ở mức cao, gần với mức lãi suất tiết kiệm thị trường dân cư các kỳ hạn 1-3 tháng, nhưng không tạo ra cuộc đua tăng lãi suất trên thị trường dân cư.
Hai là, trong trường hợp công cụ điều tiết thanh khoản thông qua tín phiếu không phát huy tác dụng, tỷ giá vẫn tăng nóng, và lãi suất vẫn ở mức cao, NHNN có thể xem xét sử dụng phương án bán kỳ hạn USD kỳ hạn 3-6 tháng và cho phép các ngân hàng hủy ngang.
"Các giải pháp trên đây có thể linh hoạt phối hợp và sẽ phụ thuộc nhiều vào tốc độ tăng trưởng tín dụng của hệ thống cũng như cung cầu USD trong quý IV này. Trong trường hợp tăng trưởng tín dụng có thể bứt phá lên vào quý cuối cùng, chúng tôi cho rằng, NHNN thậm chí có thể xem xét tới việc bổ sung thanh khoản thông qua kênh OMO", ông Minh nói.
Nêu định hướng chính sách tiền tệ thời gian tới, Phó Thống đốc Đào Minh Tú khẳng định, cơ quan này kiên định mục tiêu đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô, ổn định tỷ giá.
"Hiện nay, giá vàng và giá USD đang tăng theo giá thế giới, cung cầu thị trường tại thời điểm nhất định lúc cao lúc thấp. Tuy vậy, doanh nghiệp cứ yên tâm với tỷ giá. Hiện tỷ giá vẫn đang biến động trong biên độ cho phép, chúng tôi khẳng định sẽ điều hành không để xảy ra tâm lý găm giữ ngoại tệ chờ tỷ giá tăng. Hiện nay, nguồn dự trữ ngoại hối dồi dào, dòng vốn FDI vẫn tiếp tục tăng trưởng, các nguồn ngoại tệ khác cũng diễn biến tích cực… là cơ sở để ổn định tỷ giá", Phó Thống đốc khẳng định.
Mặc dù có một số ý kiến lo ngại về tỷ giá nhảy múa, song theo lãnh đạo NHNN, thị trường phải chấp nhận cho lên xuống, nếu để cứng đơ thì không còn là kinh tế thị trường. Không thể có sự bất biến trong tỷ giá.