Tăng chất và lượng cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp

Tăng cường nguồn cung cho chợtrái phiếudoanh nghiệp riêng lẻ

Gần tròn 1 tháng sàn giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đi vào hoạt động. Nếu ví sàn giao dịch trái phiếu như 1 khu chợ thì đây được xem là 1 khu chợ mới hiện đại với nhiều tính năng hấp dẫn.

Hiện nay, người tiêu dùng có nhiều lựa chọn cho việc mua sắm hàng ngày, từ các kênh online đến siêu thị hiện đại, với những loại thực phẩm tươi ngon, nguồn gốc hàng hóa được kiểm soát nghiêm ngặt hơn, nhưng nhiều người vẫn chọn khu chợ truyền thống bởi thói quen lâu năm.

Thói quen đi chợ hàng ngày không nhất thiết phải thay đổi, nhưng trên "chợ trái phiếu mới", các nhà đầu tư cần thay đổi thói quen giao dịch theo hướng tích cực hơn và để thay đổi thói quen cũ cũng cần những động lực mới. Đó là tính minh bạch được đưa lên hàng đầu, các kỳ hạn niêm yết được công khai, đồng thời đảm bảo chỉ tài khoản nhà đầu tư chuyên nghiệp mới có thể giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, tránh tình trạng "xé nhỏ" kỳ hạn trái phiếu bán cho nhiều nhà đầu tư cá nhân không chuyên.

Động lực quan trọng đã có, nhưng để "chợ trái phiếu mới" thực sự hấp dẫn, hàng hóa cũng phải dồi dào, đa dạng…

Trên các kệ hàng hiện nay mới chỉ có 31 mặt hàng của 5 doanh nghiệp và ngân hàng. Các kệ trống vẫn còn rất nhiều, chỉ đợi hàng hóa được đưa lên.

"Hiện nay chúng tôi đã có công văn yêu cầu các công ty chứng khoán cũng như các nhà phát hành thực hiện đúng theo quy định. Chế chế tài xử phạt cũng đã có. Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội cũng đã có văn bản giải đáp thắc mắc liên quan đến tất cả những hoạt động vận hành của sàn giao dịch này để chúng ta thu gom lại, đưa vào khuôn khổ pháp lý để hoạt động tốt hơn", ông Phạm Hồng Sơn, Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, cho biết.

Ước tính trong vòng 3 tháng sàn giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đi vào vận hành, 1.300 mã sẽ phải lên đăng ký giao dịch. Điều này sẽ tạo ra khối lượng hàng hóa rất lớn và đa dạng cho sàn trái phiếu.

"Chúng tôi có khoảng 80 trái phiếu phát hành riêng lẻ đăng ký lưu ký tại VNDirect, ở trong phạm vi cần đưa lên. Chúng tôi đã tư vấn cho khách hàng, những tổ chức phát hành, doanh nghiệp các thủ tục cần thiết để có thể đưa trái phiếu của mình lên hệ thống đăng ký lưu ký tập trung", ông Vương Hoàng Sơn, Giám đốc Khối Ngân hàng đầu tư, Công ty Chứng khoán VNDirect, cho hay.

Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) cho biết, quy trình đăng ký niêm yết được hỗ trợ tối ưu, doanh nghiệp phát hành có thể đăng ký trực tuyến với Sở, với 7 đầu mục tài liệu hợp lệ theo quy định của pháp luật, HNX sẽ xử lý nhanh nhanh chóng, tối đa không quá 5 ngày, kể từ ngày doanh nghiệp nộp hồ sơ đầy đủ và hợp lệ. Doanh nghiệp cũng có thể đăng ký ngày giao dịch đầu tiên ngay trong lần nộp hồ sơ đầu tiên.

Việc thiếu một công cụ đánh giá đã và đang khiến không ít nhà đầu tư đi giao dịch trái phiếu định giá mặt hàng theo lãi suất như gửi tiết kiệm. Lãi suất 15%/nămhấp dẫn hơn 10%/năm hay 8%/năm quá là thiếu hấp dẫn.

Để tránh sự lẫn lộn giữa rủi ro và cơ hội như trên, một cách làm phổ biến của nhiều thị trường quốc tế là họ xếp hạng tín nhiệm, gắn nhãn cho từng mặt hàng trái phiếu để người mua tự lựa chọn theo khẩu vị rủi ro của mình.

Ví dụ: trái phiếu có lãi suất 15%/năm nhưng không có tài sản đảm bảo, doanh nghiệp phát hành làm ăn có phần khó khăn thì xếp hạng C, mức trung bình.

Trái phiếu 8%/năm, nhưng doanh nghiệp phát hành có lịch sử làm ăn đàng hoàng, có tài sản đảm bảo, có cam kết mua lại được xếp hạng tận A, mức tương đối tốt.

Ai thích lãi cao với không sợ rủi ro thì mua loại 15%/năm, ai thích an toàn thì mua loại trái phiếu 8%/năm. Có xếp hạng tín nhiệm sẽ trả thị trường trái phiếu về đúng bản chất là nhà đầu tư giao dịch dựa trên sự hiểu biết và chịu trách nhiệm hoàn toàn với quyết định mua/bán trái phiếu theo khẩu vị rủi ro của mình.

Phát triển xếp hạng tín nhiệm trái phiếu doanh nghiệp tại một số nước Đông Nam Á

Là một trong những thị trường trái phiếu doanh nghiệp lâu đời ở châu Á, thông tin về định giá và xếp hạng tín nhiệm trái phiếu tại Nhật Bản được cập nhật thường xuyên cho nhà đầu tư thông qua các hệ thống thông tin như tại Sở Giao dịch chứng khoán Tokyo.

Các trái phiếu phát hành ra công chúng bắt buộc phải có xếp hạng tín nhiệm do 1 trong 7 đơn vị được cấp phép tại Nhật Bản. Ban đầu nước này hợp tác với các đơn vị quốc tế như Moody's và Fitch, trước khi xây dựng các tổ chức xếp hạng riêng.

Trong khi đó, Thái Lan quy định bắt buộc áp dụng xếp hạng tín nhiệm với mọi trái phiếu trên thị trường. Nhằm tạo ra hệ thống xếp hạng tín nhiệm chất lượng cho thị trường, giới chức nước này đã thực hiện thành lập tổ chức liên doanh với các đơn vị quốc tế uy tín như Fitch.

Hiện hệ thống xếp hạng của Thái Lan gồm 10 bậc khác nhau, với Hiệp hội Thị trường trái phiếu Thái Lan công bố thông tin về xếp hạng tín nhiệm cho toàn thị trường.

Tương tự như Thái Lan, Malaysia cũng đưa ra chính sách hỗ trợ nhằm phát triển hệ thống xếp hạng tín nhiệm trái phiếu. Nước này đã thành lập 2 đơn vị xếp hạng tín nhiệm do các Hiệp hội Tài chính ngân hàng và Hiệp hội công ty môi giới - bảo hiểm điều hành. Hệ thống xếp hạng này đã phát huy hiệu quả và tiếp tục được các doanh nghiệp lẫn nhà đầu tư ưa chuộng trong những năm gần đây.

Tại Việt Nam, dù quy định xếp hạng tín nhiệm bắt buộc sẽ có hiệu lực từ 2024 nhưng hiện nay đã có đơn vị chủ động phối hợp với các đơn vị xếp hạng tín nhiệm cho các sản phẩm trái phiếu mà doanh nghiệp phân phối.

"Chúng tôi đã khởi động việc này từ năm ngoái để chủ động đi làm việc trước khi quy định pháp luật yêu cầu, vì chúng tôi mong muốn cung cấp thông tin đầy đủ và minh bạch nhất đến nhà đầu tư. Tôi nghĩ khi chúng ta áp dụng rộng rãi việc xếp hạng tín nhiệm đối với tổ chức phát hành thì người được hưởng lợi nhất chính là các nhà đầu tư, đặc biệt là các nhà đầu tư cá nhân, bởi vì họ không phải như các nhà tư tổ chức là có bộ phận phân tích, mà họ phải tự làm việc một mình. Bằng việc chúng ta đưa đơn vị xếp hạng tín nhiệm vào chính là cách chúng ta đưa người đồng hành đến nhà đầu tư và để họ có đầy đủ thông tin, họ quyết định sản phẩm phù hợp với mình. Khi quyết định sản phẩm phù hợp với mình nhất, đó chính là cách thị trường phát triển bền vững nhất", bà Nguyễn Thị Hoạt, Phó Tổng Giám đốc, Công ty CP Chứng khoán Kỹ thương Việt Nam, thông tin.

Với sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, cùng nỗ lực của Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, các thành viên thị trường, nhiều giải pháp tháo gỡ khó khăn, phát triển lành mạnh, hiệu quả, bền vững thị trường trái phiếu đã và đang được triển khai.

Kết quả đã được thể hiện qua sự "ấm" lên của thị trường trái phiếu doanh nghiệp. Trong tháng 7, hơn 5.180 tỷ đồng trái phiếu riêng lẻ đã được phát hành. Đáng chú ý, 7.500 tỷ đồng trái phiếu công chúng cũng được phát hành, cao hơn đáng kể 3 tháng trước đó. Hiếm khi lượng phát hành ra công chúng vượt phát hành riêng lẻ, điều này cho thấy các doanh nghiệp đang hướng tới những chuẩn mực phát hành trái phiếu cao hơn, từ đó tạo thêm kênh đầu tư trung và dài hạn cho đại bộ phận người dân.