Tại báo cáo cập nhật tình hình kinh tế vĩ mô Việt Nam, Ngân hàng Thế giới (WB) cho biết sau khi tăng mạnh trong sáu tháng đầu năm, tăng trưởng tín dụng giảm nhẹ khi các ngân hàng thương mại tiến sát trần tín dụng của Ngân hàng Nhà nước.
Tuy nhiên, nhìn chung tăng trưởng tín dụng vẫn ở mức cao. Cụ thể, trong tháng 8/2022, cung tín dụng cho nền kinh tế tăng 16,2% so với cùng kỳ năm trước, tương đương với tốc độ tăng trong tháng 7/2022.
WB cho biết thêm rằng sau khi tăng mạnh từ 0,71%/năm lên mức 4,19%/năm trong tháng 7, lãi suất liên ngân hàng tiếp tục tăng đến 4,42%/năm vào cuối tháng 8, cao hơn so với lãi suất tái cấp vốn và lãi suất chính sách hiện được xác định ở mức 4%/năm. Cơ quan này đánh giá, diễn biến lãi suất liên ngân hàng tăng mạnh bởi 2 lý do.
Thứ nhất, lượng tiền gửi trong nước giảm do lãi suất gửi tiền được duy trì ở mức thấp. Trong khi, nhu cầu tín dụng trong nước tăng cao. Sự bất cân đối này khiến cho các ngân hàng phải cạnh tranh huy động vốn trên thị trường liên ngân hàng.
Thứ hai, thanh khoản trong nước bị thắt lại khi Ngân hàng Nhà nước bán một phần dự trữ ngoại hối từ tháng 2/2022 để bình ổn tỷ giá USD/VND. Dữ liệu của WB cho thấy, từ tháng 2/2022 đến tháng 5/2022, Ngân hàng Nhà nước đã bán ra khoảng 6,8 tỷ USD.
Ngoài ra, báo cáo của WB cũng đề cập tới một điểm đáng chú ý khác. Đó là, số thu tăng mạnh và tình hình thực hiện ngân sách chậm khiến cho bội thu ngân sách tiếp tục được duy trì.
Cụ thể, tổng thu ngân sách tăng 25,4% (so cùng kỳ năm trước), còn tổng chi tăng 5,9% (so cùng kỳ năm trước). Chính vì vậy, bội thu ngân sách trong tháng 8/2022 được duy trì ở mức 0,4 tỷ USD.
Luỹ kế 8 tháng đầu năm 2022, Chính phủ thu được 85,6% tổng dự toán thu, nhưng chỉ chi được 53,6% tổng dự toán chi, dẫn đến bội thu ngân sách ở mức 1 tỷ USD. Giải ngân vốn đầu tư công đạt 40,3% kế hoạch được Quốc hội phê duyệt, chỉ cao hơn một chút so với năm trước (38,4%), do những hạn chế về ngân sách và thủ tục hành chính tiếp tục tồn tại. Chi thường xuyên đạt 61% so với dự toán, thấp hơn một chút so với năm trước (63%).
Bên cạnh đó, Kho bạc Nhà nước phát hành được 1,1 tỷ USD trái phiếu chính phủ có mệnh giá bằng đồng nội tệ trong tháng 8, toàn bộ với kỳ hạn dài (từ 10 năm trở lên). Trong năm tháng đầu năm 2022, tổng khối lượng trái phiếu phát hành (bao gồm cả trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh) đạt 27,4% kế hoạch năm, thấp hơn nhiều so với tháng 8/2021 (60,1% kế hoạch vay và trả nợ năm 2021).
Theo WB, chi phí vay nợ tiếp tục tăng. Lợi suất trái phiếu chính phủ có kỳ hạn 10 năm tăng từ 2,08% trong tháng 12/2021 lên 2,58% trong tháng 7/2022 và tiến tới mốc 2,80% trong tháng 8 trên thị trường sơ cấp.
"Lợi suất tăng có lẽ một phần do điều kiện thanh khoản trong nước bị thắt lại và một phần do các nhà đầu tư trong nước thay đổi khẩu vị rủi ro trong quá trình nền kinh tế phục hồi", chuyên gia WB đánh giá.
Ngân hàng Thế giới khuyến nghị, quá trình phục hồi kinh tế tiếp tục diễn ra mặc dù các yếu tố bất định trong nền kinh tế gia tăng liên quan đến lạm phát toàn cầu tăng cao và tăng trưởng kinh tế yếu đi ở các quốc gia đối tác thương mại chính. Các cấp có thẩm quyền cần thận trọng với rủi ro lạm phát liên quan đến giá lương thực thực phẩm và các mặt hàng cơ bản. Đồng thời, mặc dù giá nhiên liệu gần đây đã hạ nhiệt, nhưng biến động giá nhiên liệu trên toàn cầu là điều khó lường.
Vì vậy, theo WB, Chính phủ cần khuyến khích sản xuất và sử dụng năng lượng thay thế là cách để giảm sự phụ thuộc của nền kinh tế vào nhiên liệu nhập khẩu và thúc đẩy tăng trưởng xanh. Bên cạnh đó, hệ thống trợ giúp xã hội cần được củng cố, bao gồm cả hệ thống đăng ký, lựa chọn đối tượng và giải ngân, để tạo thuận lợi tiếp cận những người dân bị ảnh hưởng trong thời gian xảy ra các cú sốc.