Giá nhiên liệu tăng cao không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến người dân mà còn gây áp lực lớn lên nền kinh tế. Để phân tích cụ thể tình hình và đưa ra nhận định về xu hướng thị trường, phóng viên Báo Kinh tế & Đời sống đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Văn B chuyên gia kinh tế năng lượng.
PV: Thưa ông, giá xăng dầu trong nước vừa ghi nhận mức tăng mạnh nhất từ đầu năm đến nay. Ông có thể phân tích nguyên nhân chính dẫn đến đợt tăng giá lần này?
Ông Nguyễn Văn B: Đúng vậy, giá xăng dầu tăng mạnh trong kỳ điều chỉnh vừa qua là hệ quả của nhiều yếu tố cộng hưởng. Thứ nhất, giá dầu thô thế giới đã tăng trở lại trong thời gian qua, đặc biệt sau những căng thẳng địa chính trị tại Trung Đông và việc OPEC+ tiếp tục cắt giảm sản lượng khai thác.
Thứ hai, yếu tố thời tiết bất lợi tại một số quốc gia sản xuất dầu lớn, cùng với nhu cầu tiêu thụ nhiên liệu tăng cao vào mùa hè ở khu vực châu Âu và Mỹ cũng góp phần đẩy giá dầu lên. Ngoài ra, tỷ giá USD tăng mạnh khiến chi phí nhập khẩu xăng dầu vào Việt Nam đội lên, ảnh hưởng trực tiếp đến giá bán lẻ trong nước.
PV: Cụ thể, việc OPEC+ cắt giảm sản lượng có tác động thế nào đến thị trường dầu mỏ thế giới và giá xăng dầu Việt Nam, thưa ông?
Ông Nguyễn Văn B: OPEC+ là nhóm các quốc gia sản xuất dầu mỏ lớn trên thế giới, chiếm khoảng 40% tổng sản lượng toàn cầu. Khi nhóm này quyết định cắt giảm thêm 2,2 triệu thùng/ngày từ tháng 6, nguồn cung dầu bị siết lại trong bối cảnh nhu cầu phục hồi, khiến giá dầu thô tăng mạnh.
Đối với Việt Nam, dù trong nước có Nhà máy lọc dầu Dung Quất và Nghi Sơn nhưng lượng xăng dầu nhập khẩu vẫn chiếm khoảng 20–30% tổng nhu cầu tiêu dùng. Khi giá dầu thế giới tăng, giá nhập khẩu tăng theo và lập tức tác động đến giá bán lẻ trong nước thông qua các kỳ điều chỉnh của liên Bộ Tài chính – Công Thương.
PV: Có ý kiến cho rằng, giá xăng dầu trong nước tăng chưa phản ánh đầy đủ mức tăng của thế giới nhờ Quỹ Bình ổn giá. Ông nhận định thế nào?
Ông Nguyễn Văn B: Tôi đồng ý. Hiện nay, Quỹ Bình ổn giá xăng dầu vẫn đang đóng vai trò “đệm giảm sốc” giúp điều tiết giá bán lẻ trong nước. Thực tế, nếu không sử dụng Quỹ, giá xăng có thể đã tăng cao hơn mức hiện tại.
Tuy nhiên, do nguồn quỹ đang hạn chế, việc sử dụng liên tục sẽ ảnh hưởng đến khả năng điều hành giá trong các kỳ tiếp theo. Điều quan trọng là phải có chính sách bù đắp quỹ hợp lý và minh bạch để đảm bảo vai trò ổn định thị trường, nhất là trong các tình huống giá dầu thế giới biến động bất thường.
PV: Thưa ông, giá xăng dầu tăng như vậy tác động thế nào đến nền kinh tế và đời sống người dân?
Ông Nguyễn Văn B: Xăng dầu là mặt hàng thiết yếu, tác động dây chuyền đến hầu hết các ngành kinh tế và đời sống xã hội. Khi giá nhiên liệu tăng, chi phí vận tải tăng theo, kéo theo giá thành hàng hóa, dịch vụ và áp lực lạm phát.
Với doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vận tải, logistics, sản xuất tiêu dùng, chi phí đầu vào bị đội lên khiến giá thành sản phẩm buộc phải điều chỉnh. Với người dân, chi phí sinh hoạt tăng, giá thực phẩm, hàng hóa thiết yếu tăng ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập thực tế và mức sống.
PV: Vậy theo ông, xu hướng giá xăng dầu sẽ như thế nào trong các tháng tới?
Ông Nguyễn Văn B: Dựa vào phân tích diễn biến giá dầu thô thế giới và các yếu tố kinh tế – chính trị hiện tại, tôi cho rằng giá xăng dầu sẽ tiếp tục neo ở mức cao trong quý III, ít nhất là đến hết tháng 9.
Nếu căng thẳng địa chính trị chưa được giải quyết, OPEC+ duy trì mức cắt giảm sản lượng và nhu cầu tiêu thụ nhiên liệu tăng vào mùa du lịch ở châu Âu, Mỹ thì giá dầu khó giảm mạnh. Trong nước, khả năng cao giá xăng dầu sẽ còn biến động và tiếp tục tăng nhẹ nếu không có sự điều tiết từ Quỹ Bình ổn giá hoặc các chính sách hỗ trợ.
PV: Theo ông, cơ quan quản lý cần làm gì để hạn chế tác động từ việc tăng giá xăng dầu đến nền kinh tế và người dân?
Ông Nguyễn Văn B: Trước mắt, cần tiếp tục sử dụng linh hoạt Quỹ Bình ổn giá kết hợp điều chỉnh thuế, phí một cách hợp lý để kìm đà tăng giá. Việc xem xét giảm thuế bảo vệ môi trường với xăng dầu như đã từng thực hiện trong giai đoạn trước là giải pháp khả thi.
Về lâu dài, cần đẩy nhanh tiến độ đầu tư, mở rộng năng lực sản xuất của các nhà máy lọc dầu trong nước, giảm bớt phụ thuộc vào nhập khẩu. Song song đó, phát triển các nguồn năng lượng tái tạo, nhiên liệu sinh học, giảm dần áp lực từ nhiên liệu hóa thạch.
PV: Người tiêu dùng và doanh nghiệp cần chuẩn bị gì để thích ứng với bối cảnh giá nhiên liệu tăng cao, thưa ông?
Ông Nguyễn Văn B: Doanh nghiệp cần xây dựng kế hoạch tài chính hợp lý, dự phòng chi phí nhiên liệu và rà soát lại hệ thống vận hành để tiết kiệm năng lượng, tối ưu vận tải.
Người tiêu dùng thì nên thay đổi thói quen tiêu dùng nhiên liệu, sử dụng phương tiện công cộng, chia sẻ xe khi có thể, chọn phương tiện tiết kiệm nhiên liệu. Quan trọng nhất là mỗi cá nhân, doanh nghiệp phải thích ứng linh hoạt với tình hình thực tế để hạn chế tối đa tác động từ giá nhiên liệu tăng cao.
PV: Xin cảm ơn ông về những chia sẻ thiết thực và thẳng thắn!
