Trong năm 2020, thế giới đã chứng kiến cảnh đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu do ảnh hưởng nặng nề của đại dịch Covid-19. Hàng loạt doanh nghiệp vận tải và các ngành có liên quan đã lao dốc trong kết quả kinh doanh, thậm chí rơi vào tình trạng phá sản hoặc ngừng hoạt động.
Bước sang năm nay, khi làn sóng dịch bệnh dần được kiểm soát, tình trạng mất cân đối cung cầu lập tức xảy ra khiến hoạt động trong ngành cảng biển và logistics có sự biến động dữ dội, tạo nên cơ hội cũng như thách thức cho các doanh nghiệp trong ngành.
Về dài hạn, áp lực chuyển đổi phương thức logistic từ truyền thống sang áp dụng các thành tựu công nghệ, giúp phòng chống kịch bản tiêu cực tương tự xảy ra trong tương lai. Theo đó, báo cáo mới đây của CTCK Agribank (Agriseco) nhận định, xu thế đầu tư vào ngành cảng biển và logistics đang diễn ra vô cùng mạnh mẽ.
Ngành kho bãi và khai thác tàu bắt đầu hưởng lợi từ việc gián đoạn chuỗi cung ứng
Đối với ngành kho bãi và tàu thủy, sự chênh lệnh trong hoạt động kiểm soát dịch bệnh trên thế giới đã gây ra gián đoạn chuỗi cung ứng, một số sự kiện như tắc nghẽn kênh đào Suez hoặc tắc các nhà cảng tại khu vực bờ Đông Châu Mỹ đã càng làm trầm trọng hóa hiện tượng thiếu hụt vỏ container rỗng. Chỉ trong vài tháng đầu năm 2021, giá thuê vỏ container để đóng hàng đã tăng phi mã, đồng thời đẩy giá cước vận tải biển lên mức kỷ lục trong 2 năm gần đây. Trong bối cảnh đó, các hãng tàu sẽ dần có xu hướng gom chuyến hoặc tái cơ cấu, hệ quả là việc gia tăng nhu cầu đối với các tàu có tải trọng lớn, dẫn tới giá các loại tàu này sẽ bị đẩy lên cao.
Agriseco cho rằng việc giá cước vận tải bị đẩy lên cao đã mở ra nhiều cơ hội phát triển cho các doanh nghiệp Việt Nam đang kinh doanh trong lĩnh vực khai thác tàu và kho bãi. Cụ thể, tốc độ lưu thông hàng hóa chậm lại sẽ làm gia tăng nhu cầu lưu kho hàng hóa. Điều này đã phần nào phản ánh qua kết quả kinh doanh quý 1/2021 khi các doanh nghiệp kho bãi (TMS) đã ghi nhận mức LNTT tăng trưởng gần 80% so với cùng kỳ trong 3 tháng đầu năm.
Đồng thời, việc sở hữu đội tàu quy mô lớn sẽ là lợi thế khi nhu cầu tăng kéo theo việc giá cước thuê tàu leo thang, giúp giá trị thị trường của đội tàu tăng lên đáng kể. Các doanh nghiệp có thể ghi nhận những khoản lợi nhuận đột biến từ việc thanh lý những con tàu có tuổi đời cao. Tiêu biểu như Vận tải và Xếp dỡ Hải An (HAH) trong năm 2021 đã tập trung trẻ hóa đội tàu, thanh lý tàu cũ đem về lợi nhuận khoảng 25 tỷ, tương đương 20% lợi nhuận cả năm; đội tàu của HAH hiện có tổng sức chứa lên tới 11.000 TEUs.
Xu hướng chuyển dịch sang khu vực nước sâu của ngành cảng biển
Agriseco dự báo, tổng sản lượng container qua khu vực phía Bắc vào năm 2021 và 2022 sẽ theo đà tăng nhanh, lần lượt đạt gần 5,2 triệu TEUs và 6 triệu TEUs, tương đương mức tăng trưởng trung bình là 20%. Điều này đến từ kỳ vọng vào hiệp định EVFTA, xu hướng chuyển dịch dây chuyền sản xuất sang Việt Nam và hoạt động nâng công suất khai thác của các nhà cảng. Đặc biệt, xu hướng dịch chuyển nguồn hàng sang các khu vực nước sâu, gần cửa biển cộng thêm áp lực từ quy định nâng giá sàn khai thác sẽ khiến nhiều doanh nghiệp có vị trí xấu phải loay hoay để lấp đầy công suất thiết kế, giảm giá những dịch vụ khác nhằm giữ chân khách hàng.
Một số nhà cảng đã có động thái đón đầu xu hướng, điển hình như Cảng Hải Phòng (MCK: PHP) sẽ chuyển đổi khu vực cảng Hoàng Diệu sang thương mại đồng thời đầu tư cảng nước sâu HIPG từ quý 3/2021. CTCP Gemadept (GMD) cũng công bố sẽ mở rộng và tập trung nguồn lực vào giai đoạn 2 của cảng Nam Đình Vũ, dự kiến nâng công suất thiết kế toàn dự án lên hơn 1,5 triệu TEUs/năm.
Đối với khu vực cảng biển phía Nam, đây là nơi có hoạt động khai thác diễn ra sôi động nhất cả nước, với lợi thế nhiều cảng nước sâu phù hợp với xu hướng. Tính đến hết năm 2020, khu vực này chiếm tới hơn 72% tổng sản lượng khai thác của toàn nước, lớn gần gấp 3 lần khu vực phía Bắc. Trong đó, cụm cảng Cái Mép – Thị Vải đã cho thấy tốc độ tăng trưởng ấn tượng trong các năm vừa qua, trung bình đạt trên 23% trong 3 năm gần nhất từ 2017 tới 2020.
Agriseco kỳ vọng các nhà cảng tại khu vực này tiếp tục duy trì được tốc độ tăng trưởng sản lượng cao trong 2 năm tới khi có lợi thế về cảng nước sâu, đưa vào hoạt động cảng mới, từ đó nâng tổng công suất đóng góp cho toàn khu vực lên đến 2,4 triệu TEUs/năm, kèm theo xu hướng dịch chuyển chuỗi sản xuất từ Trung Quốc sang Việt Nam.
Đáng chú ý, tình trạng cạnh tranh giữa cảng SSIT và cảng Gemalink có thể diễn ra trong bối cảnh SSIT đang đẩy mạnh khai thác hàng container thay vì hàng rời, hàng tổng hợp như trước đó.
Thay đổi để tồn tại trong dài hạn
Trong dài hạn, Agriseco cho rằng thị trường vận tải và kho bãi ở Việt Nam còn nhiều dư địa để tăng trưởng, và bài học từ hệ quả của dịch Covid-19 sẽ thúc đẩy các doanh nghiệp phải thay đổi để có thể tồn tại trong thị trường này.
Cụ thể, doanh nghiệp cần đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số để giảm thiểu chi phí và nâng cao hiệu quả hoạt động, một số loại hình công nghệ đã được các doanh nghiệp triển khai như cảng điện tử (Eport – phần mềm của Tân Cảng Sài Gòn) hiện đang được một số nhà cảng như HICT áp dụng; lệnh giao hàng điện tử (eDO). Bên cạnh đó, xu hướng gia tăng trọng tải tàu hàng sẽ đòi hỏi khả năng tiếp ứng từ các nhà cảng nước sâu.
Đặc biệt, làn sóng đầu tư vào các doanh nghiệp logistics đang diễn ra sôi động tại thị trường Đông Nam Á. Tính từ đầu năm 2020 đến nay đã có hơn 3 tỷ USD được rót vào các hệ thống kho vận và trung tâm phân phối logistics hiện đại tại Việt Nam. Điều này đến từ việc các sàn thương mại điện tử phát triển quá nóng đã kéo theo nhu cầu với các dịch vụ hậu cần kho bãi.
Agriseco cho rằng loại hình kho lạnh sẽ tiếp tục là mối quan tâm chính của các thương vụ đầu tư trong tương lai do nhu cầu giao nhận các mặt hàng thực phẩm cao đòi hỏi các kho lạnh có vị trí gần.
Bên cạnh đó, triển vọng từ các hiệp định FTA như EVFTA hay CPTPP được kỳ vọng sẽ giúp kim ngạch xuất khẩu từ Việt Nam sang EU hay là việc xuất khẩu một số mặt hàng nông thủy sản, điện, điện tử sang các thị trường lớn như Nhật Bản, Canada sau khi thuế suất được giảm về xấp xỉ 0%. Ngoài ra, Agriseco cũng đánh giá, việc có quan hệ FTA với các nước thành viên CPTPP sẽ giúp Việt Nam cơ cấu lại thị trường xuất khẩu. Dự báo đến 2030, xuất khẩu sang các nước thành viên có thể tăng lên 80 tỷ USD, chiếm 25% tổng lượng xuất khẩu.
Dựa theo các quan điểm trên, Agriseco đưa ra đánh giá khả quan đối với ngành logistics và cảng biển trong năm 2021. Đồng thời, báo cáo cũng đưa vào danh sách cổ phiếu ưa thích ba mã chứng khoán bao gồm: GMD, PHP và HAH.
