Với số vốn bỏ ra ban đầu không quá lớn, chỉ từ khoảng 1.000 USD, cùng với những lời hứa hẹn lợi nhuận hấp dẫn nên chỉ trong khoảng vài năm trở lại đây, Forex đã trở thành kênh đầu tư nổi lên tại Việt Nam.
Nó như một vệt dầu loang đại chúng, khi thu hút người tham gia ở nhiều lứa tuổi, ở các ngành nghề khác nhau, từ sinh viên, bà nội trợ, dân văn phòng, giáo viên, người đã nghỉ hưu…
Điều đáng nói, đây là sân chơi vốn chỉ dành cho giới đầu tư chuyên nghiệp, nhưng nay lại đang trở thành kênh đầu tư "quốc dân", mà ở đó, theo lời giới thiệu của các broker, ai cũng có thể chơi và kiếm tiền một cách dễ dàng.
Dù chưa có số liệu thống kê chính thức, nhưng tìm hiểu các sàn Forex tại Việt Nam, thì con số nhà đầu tư mỗi sàn cũng lên tới cả nghìn, thậm chí hàng chục nghìn người.
Tuy nhiên, để hiểu chính xác giao dịch ngoại hối là gì, nhà đầu tư sẽ gặp những rủi ro như thế nào khi tham gia các sàn Forex thì không phải ai cũng rõ.
NHẦM LẪN KHÁI NIỆM?
Theo ông Nguyễn Minh Tuấn, CEO Công ty AFA Capital, một người có gần 20 năm kinh nghiệm trên thị trường nguồn vốn, tiền tệ và ngoại hối liên ngân hàng và đầu tư tại các ngân hàng Việt Nam, ở Việt Nam, khi nhắc đến giao dịch ngoại hối, rất nhiều người đang nhầm lẫn giữa giao dịch ngoại hối theo định nghĩa của Pháp lệnh ngoại hối và các giao dịch đang được thực hiện trên các sàn Forex.
Ông Phan Lê Thành Long - Giám đốc Viện Kế toán Quản trị Công chứng Úc (bên trái) và ông Nguyễn Minh Tuấn - CEO Công ty AFA Capital (bên phải)
"Trong giao dịch ngoại hối, những người trong nghề như chúng tôi thường dùng một thuật ngữ là Physical delivery – chuyển giao vật chất. Điều này có nghĩa là khi bạn mua bán ngoại tệ thì phải có giấy chứng từ, sau đó ngoại tệ thật sẽ được chuyển giao vào tài khoản vào một thời điểm được chỉ định trước.
Tuy nhiên, các giao dịch tại các sàn đang quảng cáo ở Việt Nam thì không phải là giao dịch ngoại hối mà bản chất là các Hợp đồng Chênh lệch - CFD.
Bên cạnh đó, theo pháp luật Việt Nam thì chỉ có các tổ chức tín dụng mới được cấp phép hoạt động dịch vụ ngoại hối. Theo đó, các sản phẩm mà mọi người vẫn gọi là Forex nhưng thực chất là các CFD này không thuộc phạm vi điều chỉnh cũng như quản lý của Ngân hàng Nhà nước ", ông Tuấn cho biết.
TÀI KHOẢN "BAY" TRONG CHỚP MẮT
CEO AFA Capital cũng cho biết, hiện một số các nền tảng giao dịch CFD có thị phần lớn trên thế giới vẫn giới thiệu là Forex; tuy nhiên, họ đều lưu ý nhà đầu tư đây là sản phẩm giao dịch sử dụng đòn bẩy và có rủi ro mất mát, nhà đầu tư không sở hữu tài sản mà kiếm lợi bằng cách dự báo giá của tài sản cơ sở.
Ảnh minh họa: Shutterstock
Cũng do không có liên quan gì đến tài sản cơ sở mà chỉ liên quan đến biến động giá của tài sản cơ sở nên nhà đầu tư có thể lựa chọn bất cứ một sản phẩm tài chính nào như dầu, vàng, các sản phẩm nông nghiệp,… để giao dịch.
Còn theo ông Phan Lê Thành Long, Giám đốc Viện Kế toán Quản trị Công chứng Úc (CMA Australia) tại Việt Nam, do biến động giá chỉ vài phần trăm trong một thời điểm nên nhà đầu tư được quyền sử dụng đòn bẩy để tối đa hóa lợi nhuận. Tuy nhiên, theo chuyên gia, đây cũng chính là cái bẫy chết người khiến nhà đầu tư có thể bị cháy tài khoản chỉ trong chớp mắt.
"Nhà đầu tư có thể sử dụng đòn bẩy để chơi, ví dụ đòn bẩy tỷ lệ 1:100, tức bạn có 1 đồng thì có thể chơi 100 đồng. Tuy nhiên, nếu giá biến động quá mức cho phép thì nhà đầu tư sẽ bị "margin call", yêu cầu nạp thêm tiền vào tài khoản nếu không sẽ bị "cháy" tài khoản và mất hết tiền.
Với các nền tảng cho phép giao dịch với tỷ lệ đòn bẩy lên tới 1:1000 thì nhà đầu tư có thể cháy tài khoản chỉ sau 2-3 phút giao dịch", ông Long chia sẻ.
Theo ông Nguyễn Minh Tuấn, mục đích ban đầu của các CFD là dành cho giới chuyên nghiệp, nhưng hiện nay lại đang được giao dịch một cách rộng rãi cho những người mới đầu tư. Điều này tiềm ẩn rủi ro rất lớn cho nhà đầu tư.
"Đây là hoạt động mang tính chất đầu cơ, chúng tôi không khuyến nghị bởi các rủi ro vô cùng lớn. Đồng thời, nhà đầu tư tham gia vào giao dịch Forex cũng là vi phạm quy định của Ngân hàng Nhà nước về chuyển tiền ra nước ngoài", ông Tuấn nói.
CÓ THỂ BỊ NGỒI TÙ, PHẠT TIỀN ĐẾN 5 TỶ ĐỒNG
Với việc thị trường liên tục xuất hiện các thông tin quảng cáo lôi kéo đầu tư vào Forex và quyền chọn nhị phân (Binary Options hay BO) trong thời gian qua, các cơ quan quản lý đã liên tục đưa ra lời cảnh báo tới nhà đầu tư.
Trong đó, Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng khẳng định, mọi giao dịch của người tham gia đều thông qua tài khoản được mở trên hệ thống Internet mà không có cơ quan quản lý tại Việt Nam cấp phép, trong trường hợp nếu có các vấn đề rủi ro liên quan đến hệ thống thì kết quả đầu tư của người tham gia đều không được đảm bảo.
Ảnh minh họa: Shutterstock
Ngoài ra, tiền người tham gia nộp vào hệ thống là tiền thật trong khi những lợi ích hay hoa hồng được ghi nhận trên hệ thống là các loại tiền ảo hay ví điện tử, những loại tiền ảo và ví điền tử này đều không được cơ quan quản lý nhà nước thừa nhận là công cụ thanh toán hợp pháp.
Về rủi ro liên quan đến pháp lý, Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng cho rằng, rất nhiều các sàn đầu tư tài chính này có dấu hiệu lôi kéo người tham gia bằng hình thức trả thưởng, hoa hồng cho việc mời thêm thành viên tham gia đầu tư theo nhiều cấp nhiều nhánh, có dấu hiệu của việc kinh doanh theo phương thức trái phép.
Theo quy định của Nghị định 40/2018/NĐ-CP ngày 12 tháng 3 năm 2018 của Chính phủ về quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp (Nghị định 40/2018/NĐ-CP), mọi hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp với đối tượng không phải là hàng hóa đều bị cấm (trừ trường hợp pháp luật có quy định khác). Vì vậy, các sàn đầu tư tài chính trên đều không được cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp theo quy định của Nghị định 40/2018/NĐ-CP.
Do đó, các tổ chức cá nhân tham gia, vận động người tham gia đầu tư thông qua các sàn đầu tư tài chính này đều có thể bị xử lý hình sự (xử phạt tới 5 tỷ đồng hoặc 5 năm tù giam theo Điều 217a Bộ Luật Hình sự về Tội vi phạm quy định về kinh doanh theo phương thức đa cấp).
Trong khi đó, về phía Ngân hàng Nhà nước, Phó thống đốc Đào Minh Tú cũng khẳng định, hiên nay cơ quan quản lý chưa cấp phép bất kỳ sàn đầu tư chứng khoán Forex nào. Tất cả các sàn đang hoạt động đều không đảm bảo đúng theo quy định của pháp luật. Những cá nhân nào tham gia đầu tư vào đây đang tiếp tay cho các hoạt động vi phạm pháp luật.
Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cũng khuyến cáo người dân không nên tham gia đầu tư vào các sàn này. Nếu trường hợp bị lừa mất vốn sẽ không được pháp luật bảo vệ.
Ở khía cạnh vĩ mô, sự nở rộ của Forex tại Việt Nam hiện nay đang thu hút một nguồn tiền - nguồn lực khó đong đếm, khó thống kê vào một môi trường nhiều rủi ro và "không được pháp luật bảo vệ" như trên.
Dòng tiền ngoài tầm kiểm soát, kinh tế ngầm càng mở rộng thì càng tỷ lệ nghịch với khả năng quản lý, hiệu quả quản lý và điều hành như với chính sách tiền tệ, chưa kể còn tiềm ẩn những vấn đề xã hội...
