Thông tư quy định về hàng hoá sản xuất tại Việt Nam (Made in Vietnam) được Bộ Công Thương đề xuất Chính phủ xây dựng từ năm 2018 nhưng đến nay vẫn chưa thể ban hành.
Đến tháng 5/2022, Chính phủ đồng ý rút nhiệm vụ xây dựng Nghị định “sản xuất tại Việt Nam”, Bộ Công Thương xem xét, quyết định ban hành văn bản “sản xuất tại Việt Nam” ở cấp Thông tư theo thẩm quyền và chức năng nhiệm vụ được giao, bảo đảm tuân thủ đúng quy định.
Thực hiện Nghị quyết của Chính phủ, Bộ Công Thương đã khẩn trương xây dựng dự thảo thông tư và xin ý kiến các bộ, ngành, đăng tải rộng rãi để xin ý kiến công luận.
Tuy nhiên, trong quá trình tổng hợp ý kiến của các bộ, ngành đối với dự thảo Thông tư và tự rà soát của Bộ Công Thương, Bộ Công Thương nhận thấy vướng mắc về thẩm quyền ban hành văn bản "sản xuất tại Việt Nam" ở cấp Thông tư của Bộ trưởng. Do đó, Bộ Công Thương đã xin chuyển hướng sang xây dựng nghị định "sản xuất tại Việt Nam".
Chia sẻ về vấn đề này, ông Trần Thanh Hải - Phó cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu cho biết, việc Bộ Công Thương ban hành Thông tư “sản xuất tại Việt Nam” hiện chưa đủ căn cứ pháp lý về thẩm quyền. Trong khi đó, việc ban hành thông tư với nội dung quy định quản lý về hàng hóa “sản xuất tại Việt Nam” chặt hơn so với hành lang pháp lý hiện có đối với hàng hóa lưu thông trong nước.
Trên cơ sở căn cứ pháp lý chưa rõ ràng, vững chắc sẽ tiềm ẩn nhiều rủi ro về pháp lý, tác động đến hệ thống văn bản pháp luật hiện tại, dễ vấp phải phản ứng tiêu cực từ các doanh nghiệp.
Về tác động của chính sách, quy định của Thông tư dự kiến chỉ áp dụng khi thương nhân có nhu cầu ghi nhãn “sản xuất tại Việt Nam” đối với hàng hóa của mình. Tuy nhiên, Nghị định số 111/2021/NĐ-CP đã quy định “xuất xứ hàng hóa” là một nội dung bắt buộc trên nhãn hàng hóa, có phạm vi áp dụng đối với hầu hết các hàng hóa lưu thông tại thị trường Việt Nam, hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu.
“Như vậy, trừ trường hợp hàng hóa có xuất xứ từ nước ngoài thì gần như các tiêu chí tại Thông tư sẽ là bộ tiêu chí bắt buộc phải tuân thủ đối với hàng hóa được sản xuất tại Việt Nam. Phạm vi tác động của Thông tư “sản xuất tại Việt Nam” khi được ban hành sẽ là rất lớn”, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu nhìn nhận.
Đối với các doanh nghiệp xuất nhập khẩu vốn đã quen với các khái niệm trong lĩnh vực xuất xứ thì việc tuân thủ quy định tại thông tư không quá khó khăn. Tuy vậy, với các doanh nghiệp trong nước, đặc biệt những cơ sở sản xuất nhỏ lẻ hay hộ kinh doanh cá thể thì việc xác định hàng hóa sản xuất tại Việt Nam theo như quy định hiện nay tại dự thảo Thông tư sẽ là thách thức lớn, thậm chí có thể sẽ phát sinh chi phí tuân thủ lớn cho doanh nghiệp.
Theo ông Hải, xét trong bối cảnh nền kinh tế thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng đang hết sức khó khăn, Quốc hội, Chính phủ và toàn bộ hệ thống chính trị đang đẩy mạnh thực hiện các chính sách, giải pháp tháo gỡ khó khăn trong sản xuất, kinh doanh, hỗ trợ doanh nghiệp thì việc ban hành quy định, điều kiện mới, phát sinh gánh nặng chi phí cho doanh nghiệp là chưa phù hợp tại thời điểm này.
“Như vậy, việc Bộ Công Thương đề xuất tạm dừng việc ban hành Thông tư quy định về hàng hóa sản xuất tại Việt Nam chính là nhằm chung tay thực hiện tốt chủ trương hỗ trợ doanh nghiệp, không ban hành các quy định, điều kiện mới phát sinh gánh nặng chi phí cho doanh nghiệp”, ông Hải nhấn mạnh.
Bộ Công Thương sẽ tiếp tục nghiên cứu, phối hợp với Bộ Tư pháp và các cơ quan liên quan để xử lý vấn đề vướng mắc về thẩm quyền ban hành thông tư. Đồng thời xem xét, quyết định ban hành văn bản “sản xuất tại Việt Nam” ở cấp Thông tư, theo thẩm quyền và chức năng nhiệm vụ được giao như Nghị quyết 73/NQ-CP của Chính phủ đã giao tại một thời điểm thích hợp để hạn chế thấp nhất tác động đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.
