Việt Nam - Nhật Bản còn nhiều tiềm năng hợp tác về tăng trưởng kinh tế xanh

Thông tin được các diễn giả đưa ra tại Diễn đàn Nghiên cứu Việt Nam - Nhật Bản với chủ đề "Thúc đẩy hợp tác Nhật Bản - Việt Nam hướng tới tăng trưởng xanh sau dịch bệnh COVID-19" sáng 15/2 tại Hà Nội. Sự kiện do Viện Nghiên cứu quản lý kinh tê Trung ương (CIEM) phối hợp vơi Trường Chính sách công - Đại học Tokyo (GraSPP) tổ chức.

Bà Trần Thị Hồng Minh - Viện trưởng CIEM cho biết, trong những năm qua, thế giới đã phải đối mặt với những thách thức lớn, nghiêm trọng về môi trường, biến đổi khí hậu. Bối cảnh dịch bệnh COVID-19 càng khiến các nền kinh tế trên thế giới chung nhận thức về việc phải hành động nhanh và quyết liệt hơn nhằm bảo vệ môi trường, hướng tới phát triển bền vững.

Tại Hội nghị các bên tham gia Công ước khung của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu năm 2021 (COP26) và COP27 vào năm 2022, không dừng ở các cam kết, nhiều nền kinh tế đã cụ thể hóa những sáng kiến cải cách nhằm thúc đẩy các mô hình kinh tế thân thiện hơn với kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn. Trong đó, mô hình kinh tế tuần hoàn cũng đã được lưu tâm và phổ biến nhiều hơn, nhằm góp phần tạo động lực cho quá trình phục hồi xanh sau dịch bệnh COVID-19.

Là một nền kinh tế đang phát triển và có độ mở cao, Việt Nam cũng hứng chịu không ít tác động trực tiếp và gián tiếp từ biến đổi khí hậu toàn cầu. Dù đạt được nhiều thành tựu về phát triển kinh tế-xã hội, Việt Nam đang phải đối mặt với không ít thách thức về cạn kiệt tài nguyên, ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu.

Theo ông Toshiro Nishizawa - Trường Chính sách công (GraPP), Đại học Tokyo, thời gian qua thế giới đã chứng kiến nhiều rủi ro và biến động liên quan đến xung đột chính trị. Từ "xung đột chính trị" đã trở thành từ khóa. Những tác động từ xung đột và rủi ro trên toàn cầu đã vượt qua sức chịu đựng của người dân và doanh nghiệp. Đáng chú ý, những rủi ro liên quan đến biến đổi khí hậu là một trong những đe dọa lớn nhất mà chúng ta đã và đang phải đối mặt.

GS Sudo Tomonori - Đại học Ritsumeikan Châu Á - Thái Bình Dương khẳng định, tăng trưởng xanh là yếu tố sống còn để bảo đảm một tương lai bền vững hơn và có thể mang lại lợi ích kinh tế và xã hội lớn theo thời gian.

Tăng trưởng xanh về mặt lý thuyết là lý tưởng và khả thi. Tăng trưởng xanh không chỉ là bảo vệ môi trường, mà là sử dụng môi trường bền vững cho tăng trưởng kinh tế và xã hội. Đó là hướng tới mục tiêu tăng trưởng vốn kinh tế và xã hội đồng thời bảo đảm tăng trưởng vốn môi trường.

Do đó, cần có một chương trình nghị sự chính sách song hành để hướng dẫn hành động quốc gia và quốc tế về tăng trưởng xanh ở các nước đang phát triển. Các lĩnh vực chính để thúc đẩy tăng trưởng xanh ở Việt Nam gồm công nghiệp & dịch vụ, điện gió, sinh khối, chia sẻ năng lượng mặt trời, nuôi trồng thủy sản hữu cơ, canh tác hữu cơ, ủ phân hữu cơ, thủy điện nhỏ, kiến trúc bằng gỗ...

"Việt Nam có đủ tiềm năng để phát triển theo hướng tăng trưởng xanh. Có một số lĩnh vực dẫn đến tăng trưởng xanh ở Việt Nam. Chỉ có một số nước phát triển đang có những hành động thiết thực trong lĩnh vực này. Ngược lại, các nước đang phát triển như Việt Nam có vị thế tốt để dẫn đầu tăng trưởng xanh. Dù đã có nhiều thảo luận về tăng trưởng xanh nhưng vẫn cần nâng cao nhận thức và giáo dục để thúc đẩy tăng trưởng xanh. Một số thử nghiệm xã hội có thể hiệu quả để nhận ra giá trị của tăng trưởng xanh", chuyên gia khuyến nghị.

Bà Trần Thị Hồng Minh cho biết, Việt Nam ý thức được tầm quan trọng của việc tích cực hợp tác với các nước, bởi thích ứng và giảm nhẹ hệ lụy của biến đổi khí hậu không phải là trách nhiệm của riêng quốc gia nào.

Trong những năm qua, Nhật Bản giữ vững vị trí là đối tác kinh tế quan trọng hàng đầu của Việt Nam. Hợp tác kinh tế song phương ngày càng đi vào chiều sâu, có những bước phát triển thực chất và ngày càng được tăng cường, mở rộng trên nhiều lĩnh vực.

Trong lĩnh vực tăng trưởng xanh, năm 2021, Nhật Bản và Việt Nam đã ký kết hợp tác về tăng trưởng carbon thấp giai đoạn 2021-2030. Nhật Bản đã và đang tiến hành hỗ trợ toàn diện quá trình chuyển đổi năng lượng ở Việt Nam thông qua “Sáng kiến chuyển đổi năng lượng châu Á (AETI)”. Bên cạnh đó là Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) đã đi vào thực hiện, hay Khung khổ Kinh tế Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương (IPEF) đang trong quá trình đàm phán, cùng có những nội dung hợp tác liên quan đến tăng trưởng xanh.

Theo ông Toshiro Nishizawa, Nhật Bản và Việt Nam còn nhiều tiềm năng để thúc đẩy hợp tác về tăng trưởng xanh. Hai nước đều là thành viên của Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) đã đi vào thực hiện, hay Khung khổ Kinh tế Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương (IPEF) đang trong quá trình đàm phán. Cả CPTPP và IPEF cùng có những nội dung hợp tác liên quan đến tăng trưởng xanh.

"Vấn đề làm thế nào để thúc đẩy hợp tác Việt Nam - Nhật Bản nhằm hướng đến tăng trưởng xanh sau khi phải đối mặt với rất nhiều thách thức bởi đại dịch COVID-19 là điều đáng lưu tâm", ông Toshiro Nishizawa nêu.

Ông Kazuo Kusakabe - Trưởng đại diện Toshiba Châu Á - Thái Bình Dương, Văn phòng tại Hà Nội chia sẻ, Toshiba đã hợp tác với Việt Nam thực hiện các biện pháp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế xanh. Để phát triển nền kinh tế có phát thải carbon thấp, các doanh nghiệp Nhật Bản có thể hỗ trợ Việt Nam công nghệ sử dụng hydro xanh cũng như công nghệ về quản lý, tích trữ năng lượng...

"Để đạt được mục tiêu trung hòa carbon như Việt Nam đã cam kết tại COP 26, Việt Nam cần đầu tư rất lớn khoảng 600 tỷ USD để đạt mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2050. Đây là một khoản vốn rất lớn mà Chính phủ Việt Nam hay các ngân hàng, các tổ chức định chế tài chính không đủ để cung cấp. Những sự chậm trễ trong phê duyệt các dự án hạ tầng lớn cần phải được cải thiện, các nguồn vốn cần đc khơi thông, để không ảnh hưởng đến lộ trình thực hiện cam kết "net zero" vào năm 2050. Việt Nam cần có hành động nhanh chóng để thực hiện mục tiêu này", ông Kazuo Kusakabe khuyến nghị.

Tại sự kiện, các diễn giả cho rằng, Nhật Bản và Việt Nam có nhiều tiềm năng hợp tác trong lĩnh vực thiết bị điện và điện tử, kiến trúc bằng gỗ, điện gió, điện sinh khối, chia sẻ điện mặt trời, nuôi trồng thủy sản hữu cơ, canh tác hữu cơ...

Nhật Bản và Việt Nam có thể cân nhắc một số định hướng thúc đẩy hợp tác hướng tới tăng trưởng xanh. Đó là nâng cao năng lực thể chế, quy định, chính sách liên quan đến tăng trưởng xanh. Phát triển cơ sở hạ tầng bền vững ở Việt Nam. Cùng với đó là hợp tác thúc đẩy chuỗi giá trị ít carbon, ít phát thải. Đồng thời hợp tác, thúc đẩy xây dựng các điều ước quốc tế, quy tắc, tiêu chuẩn quốc tế liên quan đến tăng trưởng xanh.