Chỉ dựa vào ngân sách nhà nước để phát triển nhà ở xã hội là không thể
Theo ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, Bộ Xây dựng khẩn trương hoàn thiện Đề án "Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ NOXH cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030", trình Thủ tướng trong tháng 3/2023.
TheoSavills, có nhiều nhà đầu tư quốc tế đang hứng thú với phân khúc nhà ở xã hội tại Việt Nam
Trước đó, Đề án do Bộ Xây dựng đưa ra đặt mục tiêu phấn đấu đến năm 2030, các địa phương hoàn thành hơn 1,4 triệu căn hộ NOXH, nhà ở công nhân. Tuy nhiên, sau khi nhận được góp ý từ các thành viên Chính phủ, Bộ Xây dựng đề xuất điều chỉnh mục tiêu đề án xuống còn hơn 1 triệu căn NOXH, dù thị trường đang thiếu nguồn cung.
Trong nghiên cứu “Nhà ở giá phải chăng - Những tác động và sự tăng trưởng trong dài hạn” (Affordable housing, for long-term impact and growth”) của Savills Investment Management, các chuyên gia của Savills đã chỉ ra, nếu chỉ dựa vào ngân sách quốc gia để phát triển các dự án NOXH là điều không thể. Theo phân tích của các chuyên gia Savills tại nhiều thị trường, Nhà nước phải khuyến khích khối tư nhân tham gia nhiều hơn vào lĩnh vực này.
Về vấn đề này, ông Troy Griffiths, Phó Giám đốc Điều hành Savills Việt Nam cho rằng tại Việt Nam, rất khó tìm ra một mô hình đầu tư phù hợp, đảm bảo lợi ích hài hòa cho các bên khi phát triển dự án NOXH. Có nhiều yếu tố cần xem xét kỹ lưỡng như điều kiện để mua NOXH, cách thức phân phối cũng như quy định chuyển nhượng NOXH. Điều này sẽ rất khó thực hiện, trừ khi có một tổ chức riêng được thành lập để giải quyết được những vấn đề đó.
Ông Troy Griffiths cũng chỉ ra, khi so sánh lợi nhuận 10%/năm khi đầu tư vào NOXH với những rủi ro trong quá trình phát triển dự án, các doanh nghiệp có thể dễ dàng thu được 9,5%/năm từ việc gửi tiền ngân hàng, vị chuyên gia đánh giá đây chưa hẳn là một kênh đầu tư có thể hấp dẫn các doanh nghiệp.
“Đứng trước bài toán lợi nhuận, khối tư nhân vẫn đang tập trung ở các phân khúc cao hơn mà chưa chú trọng đến thị trường quan trọng NOXH. Đó là do những chính sách hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư NOXH hiện tại chưa đủ hấp dẫn, rất khó để đại bộ phận các chủ đầu tư trên thị trường tạo ra lợi nhuận từ dòng sản phẩm này”, ông Troy nói thêm.
Lời giải nào cho Việt Nam?
Theo vị chuyên gia này, các doanh nghiệp có thể tham gia phát triển các dự án nhà ở bình dân, phù hợp với thu nhập của đại bộ phận người dân. Riêng đối với các sản phẩm NOXH, cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa khu vực công và khối tư nhân. Vấn đề đặt ra hiện nay là mặc dù ở Việt Nam đã có rất nhiều sáng kiến được đề xuất nhằm xây dựng những thay đổi về chính sách trong phát triển NOXH, song vẫn chưa đủ để thu hút các chủ đầu tư tham gia vào thị trường này.
“Tại một số thị trường phát triển như Ấn Độ và Trung Quốc, các doanh nghiệp tư nhân có thể cung cấp một lượng lớn nguồn cung nhà ở bình dân, ví dụ như các dự án nhà ở công nhân ở gần khu công nghiệp. Mô hình này cũng có thể được ứng dụng cho Việt Nam trước sự phát triển mạnh mẽ của ngành sản xuất hiện nay. Đặc biệt, có rất nhiều nhà đầu tư quốc tế đang hứng thú với phân khúc đặc biệt này”, Phó Giám đốc Điều hành Savills Việt Nam cho biết.
Tuy nhiên, ông Troy nhận thấy tại Việt Nam chưa có quy định đầy đủ nào về điều kiện để xây dựng các dự án NOXH đối với các chủ đầu tư quốc tế. Điều kiện để các nhà đầu tư nước ngoài tham gia vào thị trường này là một lộ trình dài hạn với dự án quy mô lên đến hàng chục nghìn căn hộ. Trong khi các dự án hiện nay tại Việt Nam vẫn đang được thực hiện một cách rời rạc.
“Nếu Việt Nam có chiến lược rõ ràng và xuyên suốt được chỉ đạo và đảm bảo bởi Chính phủ, tôi tin rằng sẽ thu hút được sự quan tâm của các nhà đầu tư quốc tế, bởi chỉ với dự án quy mô lớn mới có thể thu hút khối tư nhân về mặt lợi nhuận”, vị chuyên gia khuyến nghị. Ông cũng ghi nhận với nhiều dự thảo và đề xuất về việc xác định lại lợi nhuận và ưu đãi cho doanh nghiệp khi phát triển NOXH cũng như đảm bảo lộ trình phát triển các dự án rõ ràng là nỗ lực rất tích cực về dài hạn của Chính phủ Việt Nam.
