Sáp nhập tỉnh: Số lượng và tiêu chí đảm bảo phát triển kinh tế - xã hội như thế nào là phù hợp?

Sau khi, Ban Bí thư ban hành Kết luận số 126, một số Đại biểu Quốc hội nêu quan điểm về số lượng tỉnh, thành sau sáp nhập để đảm bảo cho sự phát triển kinh tế - xã hội của cả nước.

Ông Vũ Trọng Kim: Chỉ cần hơn 10 tỉnh thành và vùng trọng điểm

Nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) khóa XV nhận định, thời điểm này đã chín muồi để nghiên cứu sáp nhập tỉnh thành.

"Nếu bây giờ không làm thì sau này sẽ rất khó làm. Bởi hiện nay công nghệ thông tin đã phát triển rất mạnh, các điều kiện về hạ tầng, đường sá đã rất tốt. Thêm vào đó, vấn đề biên chế, chi ngân sách cho bộ máy của chúng ta quá lớn. Trong cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy đang được thực hiện, cần nghiên cứu và thực hiện quyết liệt việc này", ông Kim nhấn mạnh.

Theo ông Vũ Trọng Kim, trước đây, một số nơi thực hiện sáp nhập đơn vị hành chính dựa trên nhiều tiêu chí về quy mô dân số, diện tích, tuy nhiên, giờ không nên dựa vào 2 yếu tố này.

"Phải nghiên cứu yếu tố để tạo ra động lực cho sự phát triển. Cần xây dựng lại hệ thống tiêu chí, nếu chỉ tính theo diện tích, dân số thì sẽ diễn ra tình trạng cào bằng", ông Kim nói.

Vị Đại biểu Quốc hội này cũng đề xuất nên chia thành 7 vùng và giữ lại một số thành phố lớn, thành phố đặc biệt trực thuộc Trung ương. Như vậy chỉ cần hơn 10 tỉnh thành và vùng trọng điểm.

Đại biểu Kim dẫn ví dụ Nam Định - Thái Bình cùng có biển, đồng bằng trồng lúa thì nên sáp nhập với nhau. Khi thực hiện theo phương án này, quan trọng nhất là bài toán liên kết vùng.

"Chính quyền phải phát huy lợi thế, đặc điểm của vùng. Ví dụ vùng định hướng phát triển nông nghiệp thì các yếu tố thời tiết, khí hậu, thổ nhưỡng, đất đai, nguồn vốn… cần nghiên cứu thế nào để phát huy lợi thế", nguyên Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam nói.

Theo ông Kim, Việt Nam hiện có 7 vùng kinh tế - xã hội (Trung du và miền núi phía Bắc; Đồng bằng sông Hồng; Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung; Tây Nguyên; Đông Nam Bộ; Đồng bằng sông Cửu Long) nhưng tính liên kết giữa các vùng chưa hiệu quả.

Đơn cử như vùng Đông Nam Bộ, cầu Cát Lái nối kết TP. HCM và Đồng Nai được đưa ra từ nhiều năm nhưng đến nay chưa làm được. Mặc dù tỉnh Đồng Nai rất muốn thực hiện, trong khi sân bay Long Thành đang làm rồi.

Ông Phạm Văn Hòa: Phải có tiêu chí cụ thể để thực hiện, mốc 40 hoặc dưới 40 là phù hợp

ĐBQH Phạm Văn Hòa cho biết, đã có ý kiến về vấn đề này cách đây 5 - 6 năm. "Tại nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIV, lần đầu tiên, tôi đã suy nghĩ vấn đề hợp nhất đối với các địa phương dân số ít, diện tích nhỏ. Có tỉnh hiện chỉ hơn 300.000 người là quá ít so với các tỉnh thành có hàng triệu dân", ông Hòa trao đổi.

Vừa qua, các cơ quan Trung ương thực hiện sáp nhập các bộ, ban, ngành nhận được sự đồng tình, ủng hộ của cán bộ, đảng viên và Nhân dân, tôi cho rằng đây là tiền đề quan trọng đến hướng tới việc sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh. Với dân số hơn 100 triệu người nhưng có đến 63 tỉnh, thành phố là quá nhiều.

"Ngay nước láng giềng Trung Quốc, với dân số hơn 1,4 tỷ người nhưng cũng chỉ có 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh (gồm 23 tỉnh, 5 khu tự trị, 4 thành phố trực thuộc Trung ương và 2 đặc khu hành chính). Trong khi Việt Nam chúng ta nhiều lần tách nhập để phát triển, nhưng vẫn chưa triệt để", ông Hòa dẫn thực tế.

Góp ý về phương án sáp nhập tỉnh thành, ông Phạm Văn Hòa nhấn mạnh, phải nghiên cứu, xây dựng các tiêu chí cụ thể để thực hiện.

Bên cạnh quy mô dân số, diện tích tự nhiên, cần tính đến những tiêu chí về văn hóa, lịch sử, an ninh quốc phòng, bảo vệ chủ quyền, vị trí địa chính trị, văn hóa của cộng đồng dân cư… nhằm đảm bảo sự ổn định để phát triển kinh tế - xã hội trong thời điểm đất nước bước vào kỷ nguyên mới.

Theo vị ĐBQH đoàn Đồng Tháp, việc quyết định cụ thể sẽ phải dựa trên nghiên cứu, đánh giá đầy đủ các yếu tố, tiêu chí và do cơ quan có thẩm quyền quyết định.

"Có thể đưa số đơn vị cấp tỉnh về mốc 40 hoặc dưới 40 là phù hợp. Bởi hiện nay hệ thống cơ sở hạ tầng, nhất là đường sá, đã phát triển mạnh, hệ thống thông tin liên lạc cũng đầy đủ, thông suốt, đảm bảo cho việc quản lý địa bàn rộng, dân số đông", ông Phạm Văn Hòa nêu quan điểm.

Trước các ý kiến nhập lại các tỉnh trước kia đã tách ra, ông Hòa cho rằng, việc sáp nhập cần theo tình hình thực tiễn, quy mô kinh tế - xã hội, quy hoạch vùng.

"Tôi đề xuất nghiên cứu theo vùng kinh tế như tỉnh công nghiệp, tỉnh nông nghiệp, tỉnh phát triển kinh tế biển, thành phố dịch vụ… Nên phân theo từng vùng, từng lĩnh vực, ngành nghề để thuận lợi cho đầu tư. Trung Quốc rất rõ ràng tỉnh nào là du lịch, tỉnh nào là phát triển kinh tế công nghiệp, dịch vụ…", ông Hòa nói.

Ông Lê Như Tiến: Sáp nhập về còn 50% của 63 tỉnh, thành là vừa

Nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hoá, Giáo dục của Quốc hội cho rằng, từ 63 tỉnh thành nên giảm xuống một nửa là phù hợp.

Ông Tiến phân tích, trước đây chúng ta từng nhập rồi tách một số tỉnh Hà Bắc (Bắc Ninh - Bắc Giang), Hải Hưng (Hải Dương – Hưng Yên), Nghệ Tĩnh (Nghệ An - Hà Tĩnh)… để công tác quản lý thuận lợi hơn.

Sau thời gian dài, chúng ta thấy một đất nước không phải rộng với dân số không quá nhiều nhưng phân bổ không đồng đều thì nên sáp nhập để cộng hưởng nguồn lực là hợp lý. "Chúng ta không phê phán trước kia tách là sai, bây giờ nhập là đúng, trong mỗi giai đoạn lịch sử thì phải quyết định cho phù hợp", ông Lê Như Tiến bày tỏ.

Bà Hồ Thị Minh: Duy trì con số trên 30 tỉnh, thành phố

ĐBQH Hồ Thị Minh cho rằng, những năm 1975 -1976 nước ta chỉ khoảng hơn 30 đơn vị hành chính cấp tỉnh nhưng vẫn hoạt động tốt.

"Hiện nay, khi đất nước đã phát triển cả về cơ sở hạ tầng lẫn công nghệ, số hóa… thì không có lý gì chúng ta lại duy trì con số trên 30 tỉnh, thành phố", bà Minh cho hay.

Bà Minh phân tích: "Hiện nay, nước ta có 43 cán bộ/vạn dân. Trong khi các nước trong khu vực chỉ có 13-15 cán bộ/vạn dân. Sáp nhập phải tính toán tinh gọn cán bộ trước khi tính tới tinh gọn đơn vị hành chính. Nếu không tinh gọn được con người thì việc sáp nhập chỉ mang tính chất cơ học".

Việc giảm số lượng các tỉnh thành sau sáp nhập trước thềm Đại hội XIV của Đảng giúp giảm cả số lượng các Ủy viên Trung ương Đảng.

"Nếu việc sáp nhập làm trước Đại hội XIV cũng giúp cán bộ khỏi tâm tư. Không còn phải “đau đầu” chọn ai, bỏ ai, ai xứng, ai không…", bà Hồ Thị Minh nêu.

PV (t/h)