Thách thức của chuyển đổi xanh
Ngày 21/4, tại hội thảo "Hành trình chuyển đổi xanh và các giải pháp tài chính-công nghệ" do BIDV và FPT phối hợp tổ chức, TS. Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia nhận định: Làn sóng chuyển đổi xanh đang tạo ra ba nhóm áp lực chính đối với Việt Nam.
Ông Lực nêu rõ, đầu tiên là áp lực nội tại từ biến đổi khí hậu, tác động trực tiếp đến các lĩnh vực sản xuất-kinh doanh, đặc biệt là nông nghiệp, thủy sản và năng lượng, những ngành dễ bị tổn thương.
Thứ hai, áp lực từ thị trường toàn cầu khi xu hướng tiêu dùng và đầu tư "xanh hoá" ngày càng mạnh mẽ, kéo theo các tiêu chuẩn kỹ thuật và bền vững ngày càng cao. Cuối cùng là áp lực từ các cam kết quốc tế mà Việt Nam đã tham gia, đặc biệt là mục tiêu phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050.
Ông Lực cũng nhấn mạnh rằng hiện nay phần lớn doanh nghiệp Việt Nam vẫn đang ở giai đoạn khởi đầu của chuyển đổi xanh. Tỷ lệ doanh nghiệp có hiểu biết và hành động cụ thể về các yếu tố môi trường, xã hội và quản trị (ESG) còn thấp. Nhiều doanh nghiệp chưa đánh giá đầy đủ các rủi ro và cơ hội mà chuyển đổi xanh mang lại đối với chuỗi cung ứng, sản phẩm hay chiến lược kinh doanh.
Những khó khăn về nguồn lực, thiếu thông tin và hạn chế năng lực quản trị đang là những rào cản lớn, khiến chuyển đổi xanh chưa trở thành một phần trong chiến lược dài hạn của doanh nghiệp.
Các diễn giả tham gia phiên tọa đàm tại Hội thảo.
Từ góc nhìn doanh nghiệp, ông Võ Quốc Khánh, Phó Tổng Giám đốc Khối Dịch vụ Tài chính Ngân hàng EY Việt Nam, cho rằng chuyển đổi xanh và phát triển bền vững trong nền kinh tế tuần hoàn là xu hướng không thể đảo ngược của nhiều quốc gia. Đây là một con đường đi lên, không có sự quay lại. Ông cho biết khi trao đổi với các doanh nghiệp và ngân hàng, tất cả đều đang tích cực tham gia vào quá trình chuyển đổi này. Tuy nhiên, doanh nghiệp và ngân hàng là những chủ thể chính chịu sự điều chỉnh từ các quy định liên quan đến chuyển đổi xanh, và chính họ sẽ quyết định tốc độ của quá trình này.
Ông Khánh cũng chia sẻ rằng quỹ đầu tư quốc tế hiện nay bắt buộc phải lồng ghép yếu tố ESG vào quá trình đánh giá doanh nghiệp. Việc doanh nghiệp tiếp cận được nguồn vốn cổ phần hay không phụ thuộc vào cách thức họ thực hiện chuyển đổi xanh. Các tổ chức cho vay, đặc biệt là các ngân hàng lớn, sẽ có ảnh hưởng lớn trong việc đánh giá và quyết định tín dụng xanh cho doanh nghiệp, đồng thời tốc độ tăng trưởng tín dụng xanh cũng tác động đến sự phát triển chung của nền kinh tế.
Vị này thừa nhận, việc thực hành ESG tại Việt Nam vẫn gặp nhiều khó khăn. Các quy định về ESG liên tục thay đổi, điều này khiến nhiều doanh nghiệp không kịp cập nhật và thực hiện đúng yêu cầu. Ngoài ra, năng lực thực hành ESG tại nhiều doanh nghiệp vẫn chưa đạt kỳ vọng.
Đi tìm giải pháp?
Để vượt qua những thách thức này, ông Lực đề xuất một số giải pháp quan trọng. Cụ thể, theo ông Lực, trước tiên, cần thay đổi nhận thức về chuyển đổi xanh, coi đó là một khoản "đầu tư" thay vì một "chi phí". Các chiến lược và kế hoạch phát triển xanh phải được gắn kết chặt chẽ với quy hoạch và chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, các địa phương và doanh nghiệp.
Chính phủ cần sớm ban hành Danh mục "phân loại xanh" (Green Taxonomy), xác định rõ các lĩnh vực và ngành nghề ưu tiên, giao cho các tổ chức độc lập thực hiện việc xác nhận xanh. Đồng thời, cần ban hành các quy định cụ thể về tiêu chí và phương thức đánh giá tác động môi trường đối với các dự án, công trình, nhà máy và doanh nghiệp xanh.
Cùng với đó, chính sách thay đổi hành vi, đặc biệt trong các lĩnh vực đầu tư, tiêu dùng và sinh hoạt, cần được ban hành, đồng thời hỗ trợ tài chính qua các cơ chế thuế, phí, lãi suất và chi phí xác nhận xanh cho các sản phẩm và dịch vụ "xanh". TS. Cấn Văn Lực cũng cho rằng, để chuyển đổi xanh, cần thiết phải thành lập Quỹ hỗ trợ chuyển đổi xanh và khuyến khích thu hút nguồn lực tư nhân tham gia đầu tư "xanh". Việc đào tạo và phát triển nguồn nhân lực tham gia quá trình xanh hóa là rất quan trọng, giúp nâng cao năng lực cho các tổ chức và cá nhân.
Ngoài ra, ông cũng đề xuất xây dựng và thực thi chiến lược "Chuyển đổi kép – Xanh và Số" để tăng cường hiệu quả phối hợp giữa các bên liên quan và đẩy mạnh hợp tác quốc tế. Cuối cùng, việc xây dựng cơ sở thông tin và dữ liệu để dự báo, cảnh báo và quản lý rủi ro môi trường là rất cần thiết để các quyết định trong quá trình chuyển đổi xanh được đưa ra kịp thời và chính xác.
Trong khi đó, ông Vũ Quốc Khánh cũng nhấn mạnh rằng, doanh nghiệp cần coi ESG là một phần trong hoạt động hàng ngày của mình, không chỉ dừng lại ở việc lập báo cáo hay công bố thông tin. Đặc biệt trong ngành ngân hàng, việc tích hợp rủi ro ESG vào quy trình vận hành sẽ là yếu tố quyết định sự thành công của chiến lược bền vững.
